 |
 Y Gobaith a'r Angor
Profiad theatrig yn atgof o . . . brofiad theatrig
Adolygiad Alwyn Gruffydd o Y Gobaith a'r Angor. Theatr Bara Caws. Galeri, Caernarfon, 27 Mawrth 2008.
Mae chwarter canrif a mwy erbyn hyn ers i mi weld The Iceman Cometh ar lwyfan mewn theatr yn Nulyn.
Ond mae drama fawr Eugene O'Neill yn dal yn fyw yn y cof fel un a lwyddodd i gyfleu holl freuder dyn a hunan dwyll yr unigolyn gyda'i freuddwydion gwrach, bas, a chyfangwbl afreal.
Profiad theatrig ysgytwol os y bu un erioed.
Llifodd atgofion o'r profiad hwnnw'n ôl yn ystod noson gyntaf cynhyrchiad diweddaraf Theatr Bara Caws, Y Gobaith a'r Angor yn stiwdio orlawn Galeri, Caernarfon.
Yn wir, mae'r tebygrwydd rhwng y ddwy ddrama yma'n drawiadol o ran eu cynnwys a'u cenadwri.
Tafarn o'r un enw
I ddechrau lleolir y ddwy ddrama mewn tafarn foel a di-raen gyda'r un enw hyd yn oed.
Y Gobaith (a'r Angor) yw ei henw'n y naill ddrama a Harry Hope's Saloon yw ei henw yn y llall.
Daw'r cwsmeriaid, fel rhai pob tafarn am wn i, o amrywiol gefndiroedd, gallu a barn ond yr hyn sy'n clymu'r criw digon anghydnaws, o'r ddwy ochr i'r bar, wrth ei gilydd yw eu caethiwed i'r dafarn ac i'w chargo.
Fel yn The Iceman Cometh mae cymeriadau Y Gobaith a'r Angor hefyd yn treulio dydd ar ôl dydd yn gweld eu dyfodol drwy waelod y botel neu wydr peint.
Twyllo eu hunain
Maent yn eu twyllo eu hunain y daw tro ar eu byd ac y daw tröedigaeth wyrthiol fydd yn eu gwaredu o'u cyflwr truenus - man gwyn fan draw.
Ond fel yn y naill ddrama a'r llall gohirir pob cam a menter tan yfory ... ac yfory wedyn.
Maent yn disgwyl rhyw ddigwyddiad fydd mor enbyd nes eu sobri'n llythrennol ond hyd yn oed pan ddaw digwyddiad felly heibio maent yn ymateb drwy fwrw angor arall sy'n eu carcharu'n ddigyfnewid i'w bywydau di-werth.
Yn y ddwy ddrama hefyd y mae yna un cymeriad sy'n fodlon wynebu realiti ac yn ceisio'n ofer ddarbwyllo'r gweddill o ffolineb eu bodolaeth ac anfradlondeb eu buchedd.
Hickey yn The Iceman Cometh - Daniel yn Y Gobaith a'r Angor.
Ac i goroni'r cwbl mae'r ddwy ddrama'n trafod effeithiau dinistriol alcohol a pherthynas dynion â'r merched yn eu bywydau.
Drama gyntaf
Rhwng bob dim felly drama glasurol Eugene O'Neill, yn bendifaddau, fu'r ysbrydoliaeth i Y Gobaith a'r Angor.
Ond tra roedd O'Neill wedi gweld llwyfannu pymtheg drama arall cyn i The Iceman Cometh weld golau dydd hon yw ymgais wreiddiol gyntaf Dylan Wyn Rees o Gaernarfon ar gyfer y theatr a does dim rhaid iddo gywilyddio o gwbl.
Heb os mae ganddo'r glust a'r ddawn i gyfleu deialog naturiol, brathog a bywiog ac o ganlyniad mae'r lleddf yn gwbl gredadwy a'r ysgafn yn wirioneddol ddigri gyda'r chwarae ar eiriau'n hynod effeithiol.
Bu'r camddealltwriaeth rhwng Winston ac Arfon o ganlyniad i dreiglo'r geiriau gliw a lliw yn arbennig o ddoniol.
Ond gall braster lluosog braidd o'r iaith godi eiliau ambell un!
Pobl go iawn
Mae ei gymeriadu hefyd yn "true to nature" a gall y rhai hynny sy'n mynychu'r un tŷ potes yn rheolaidd uniaethu â phob un ohonynt.
Y dafarnwraig sy'n hoffi meddwl ei bod hi hefyd yn gyfuniad o dad-gyffeswr, gweithiwr cymdeithasol ac apothecari.
Y cyn-filwr blin a chegog a'r cyn-forwr rhwysgfawr a diog; hogyn ei fam; ac, wrth gwrs, yr athronydd sy'n dyfynnu gweithiau mawr byd mor rhwydd ag y mae'r gweddill yn ateb galwad natur ac yn ymffrostio'n eu camp.
Pum cymeriad
Mae aelodau'r cast o bum cymeriad yn wynebau cyfarwydd ar lwyfan ac i wylwyr cyfresi teledu fel Rownd a Rownd a Dipyn o Stad.
Gwenno Elis Hodgkins yw Beatrice y dafarnwraig ac mae ei pherfformiadau'n gyson safonol. Nid yw'r tro hwn yn eithriad.
Mae John Glyn hefyd yn hen law ac yn chwarae rhan Winston, y morwr tir sych (os sych hefyd!) i'r dim.
Felly hefyd Gwyn Vaughan Jones fel Dennis y cyn filwr sy'n byw ar gawl pys gan ddefnyddio glaw neu hindda, neu ei brofiadau milwrol, yn esgus dros fynd i'r dafarn yn lle i'w waith.
Ond y ddau aelod o'r cast sy'n rhagori'r tro hwn yw Dyfrig Wyn Evans a Huw LlÅ·r.
Arfon
Mae portread Dyfrig Wyn Evans o Arfon yn gampus yn arbennig felly ei amseriad o ddeialog mwyaf cofiadwy'r ddrama.
Mae Arfon yn byw adref gyda'i fam. Ei uchelgais anghyraeddadwy yw gweithio mewn archfarchnad. Mae'n methu cynnal perthynas. Y dafarn yw ei fywyd ac mae Dyfrig Wyn Evans yn ein darbwyllo o'r gwendidau yma i gyd a mwy.
Daniel
Gan Huw LlÅ·r mae'r orchwyl anoddaf.
Mae'n chwarae rhan Daniel, yr alcoholig llwyr, sy'n ymwybodol o'i wendid ac yn dirywio'n ei gyflwr o flaen ein llygaid.
Campwaith o berfformiad sy'n esgor ar gydymdeimlad a thosturi un munud a gwawd a dirmyg y munud nesaf.
Nid ar chwarae bach y mae llwyddo cyrraedd yr amcanion hyn ac mae i'w longyfarch ar ei gyflwyniad clodwiw.
Cyfarwyddwr
Ond er cymaint yw talent naturiol y cast mae'n rhaid wrth gyfarwyddwr i glymu y cwbl at ei gilydd yn un cyfanwaith ac un o gonglfeini Theatr Bara Caws, Maldwyn John, sy'n gyfrifol y tro hwn - actor a chyfarwyddwr (fel y bu i mi ddweud o'r blaen) sy'n drysor ynddo'i hun ac sy'n gwybod yn iawn, o hir ymarfer, beth yw gwerth amseru brawddegau a godro'r linell.
O ganlyniad, do, cefais brofiad theatrig cofiadwy o weld Y Gobaith a'r Angor - er, ar ôl dweud hynny, efallai nad oedd y profiad hwnnw lawn mor ysgytwol â'r un a gefais yn y theatr yna yn Nulyn yr holl flynyddoedd yn ôl.
Y Daith
Trefnydd
Nos Fercher 26 Mawrth Y Galeri, Caernarfon Swyddfa Doc: 01286 685222
Nos Iau 27 Mawrth Neuadd Goffa, Amlwch Ian: 07919205217 Neu 01286 676335
Nos Wener 28 Mawrth Theatr Gwynedd, Bangor Swyddfa Doc: 01248 351708
Nos Sadwrn 29 Mawrth Theatr Gwynedd, Bangor Swyddfa Doc: 01248 351708
Nos Fawrth 1 Ebrill Neuadd Oliver Jones, Dolywern,
Dyffryn Ceiriog Menter Maelor (01978) 363791
Nos Fercher 2 Ebrill Clwyd Theatr Cymru Swyddfa Doc. 0845 3303565
Nos Iau 3 Ebrill Theatr John Ambrose, Rhuthun Tocynnau: Eirwyn 01824 702391
Nos Wener 4 Ebrill Theatr Harlech, Harlech Swyddfa Doc: 01766 780667
Nos Sadwrn 5 Ebrill Canolfan Gymuned Llanrwst Menter Iaith Conwy 01492 642357
Neu Siop Bys A Bawd 01492 641329
Nos Fercher 9 Ebrill Canolfan Gelf. Aberystwyth Swyddfa Doc: 01970 623232
Nos Iau 10 Ebrill Theatr Felinfach Swyddfa Docynnau: 01570 470697
Nos Wener 11 Ebrill Theatr Y Gromlech, Crymych Kevin Davies 01239 831455
Nos Sadwrn 12 Ebrill Neuadd Llanofer, Caerdydd Tocynnau: 02920 631144 Neu
Bara Caws: 01286 676335
Nos Fawrth 15 Ebrill Ysgol Y Berwyn, Y Bala Antur Penllyn 01678 520920
Nos Fercher 16 Ebrill Ysgol Uwchradd Bodedern Gwenno Ifan: 01407 741000
Nos Iau 17 O Ebrill Ysgol y Moelwyn, Blaenau
Ffestiniog Gwen Edwards (01766) 830435
Nos Wener 18 Ebrill Neuadd Dwyfor, Pwllheli Swyddfa Doc: 01758 704088
Nos Sadwrn 19 Ebrill Neuadd Dwyfor, Pwllheli Swyddfa Doc: 01758 704088
|
|
|
Yr Eisteddfod 