Micro-organebau
Mae micro-organebau ym mhobman. Nid yw’r rhan fwyaf yn achosi unrhyw niwed i ni, ac mae rhai hyd yn oed yn llesol. Maen nhw’n byw yn ein coluddion ac yn helpu treulio bwyd, neu ailgylchu maetholion trwy bydru organebau marw.
Ond mae yna rai micro-organebau sy’n gallu achosi niwed. pathogenMicro-organeb sy’n achosi clefyd. yw’r enw ar y rhain.
Mae pedwar prif fath o bathogen.
Pathogen | Enghraifft |
Firws | HIV, a allai arwain at AIDS |
Bacteriwm | Salmonela |
Ffwng | Tarwden y traed |
Protist | Malaria |
Pathogen | Firws |
---|---|
Enghraifft | HIV, a allai arwain at AIDS |
Pathogen | Bacteriwm |
---|---|
Enghraifft | Salmonela |
Pathogen | Ffwng |
---|---|
Enghraifft | Tarwden y traed |
Pathogen | Protist |
---|---|
Enghraifft | Malaria |
Cylch bywyd syml sydd gan bob math o bathogen. Maen nhw'n heintio organeb letyolUnigolyn sy’n cario parasitau, yng nghyswllt trosglwyddo afiechydon., yn atgynhyrchu eu hunain (neu’n dyblygu, yn achos firws), yn ymledu o’u horganeb letyol, ac yn heintio organebBod byw yw organeb - planhigyn, anifail, ffwng neu bacteriwm. eraill.
Mae ganddyn nhw addasiadNodwedd forffolegol neu ymddygiadol sy’n golygu y gall organebau oroesi yn eu hamgylchedd. strwythurol hefyd sy’n sicrhau eu bod yn cwblhau eu cylch bywyd yn llwyddiannus, sy’n eu galluogi i achosi clefyd pellach.
Gelwir clefydau a achosir gan bathogenau yn clefyd trosglwyddadwyAfiechyd sy’n cael ei achosi gan bathogen, ac felly mae’n cael ei drosglwyddo yn hytrach na’i etifeddu.. Mae hyn yn golygu y gellir eu trosglwyddo o un person i un arall.
Celloedd bacteriol
Mae gan bob cell facteriol y nodweddion canlynol:
- dim cnewyllyn
- cellfur wedi’i wneud o fwrein, nid cellwlos fel yng nghelloedd planhigion
- cellbilen a chytoplasm
- cromosom sy’n rhydd yn y cytoplasm mewn dolen hir
- gall gynnwys dolenni bach o DNA a elwir yn blasmidau
- dim cloroplastau na mitocondria
- bodoli fel celloedd unigol
- weithiau mae capsiwl llysnafedd o gwmpas y cellfur i’w atal rhag sychu
- rhannu trwy ymholltiad deuaidd, rhannu’n ddwy cyn tyfu i’w llawn faint ac ailadrodd y broses
- gall fod pili ganddynt i lynu wrth arwynebau, neu fflagela i ganiatáu iddynt symud
Gronyn firws
Nid yw firwsOrganeb anghellog heintus uwchficrosgopig sy’n gallu dyblygu y tu mewn i gelloedd lletyol byw, gyda goblygiadau negyddol. yn cael eu cyfrif yn bethau byw am nad ydynt yn cwblhau pob un o saith proses bywyd, sef symud, resbiradu, sensitifrwydd, maethiad, ysgarthu, atgenhedlu a thwf.
Cyfeiriwn at straeniau o firws, nid rhywogaethau. Maent wedi’u ffurfio o ddarn cymharol gwta o ddeunydd genynnol DNAAsid deocsiriboniwcleïg. Y deunydd y tu mewn i gnewyllyn celloedd, sy’n cludo gwybodaeth enetig organebau byw. wedi’i amgylchynu â chôt protein.