�鶹Լ��

Mae indecsau’n ffordd o ysgrifennu rhifau mewn ffurf fwy hwylus. Yr indecs neu’r pŵer yw’r rhif bychan, wedi ei godi, sydd y drws nesaf i lythyren neu rif normal. Mae’n cynrychioli nifer y troeon mae’r llythyren neu’r rhif normal hwnnw wedi ei luosi â’i hun, er enghraifft:

a² = a × a

6⁴ = 6 × 6 × 6 × 6

b⁵ = b × b × b × b × b

Yn b⁵, b yw’r ‘rhif sylfaen’ a 5 yw’r ‘indecs’.

Mae’r rheolau canlynol yn gweithio pan fo’r rhifau sylfaen yn y cwestiwn yr un fath.

Lluosi indecsau

I luosi indecsau, adia’r pwerau at ei gilydd.

Enghraifft

2⁴ × 2² = (2 × 2 × 2 × 2) × (2 × 2)

= 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2

= 2⁶

Rhannu indecsau

I rannu indecsau, tynna’r pwerau.

Enghraifft

Codi pŵer i bŵer

Pan fo pŵer yn cael ei godi i bŵer, lluosa’r pwerau.

Enghraifft

(5³)² = 5³ × 5³.

= 5⁶, gan ddefnyddio’r amod ar gyfer lluosi indecsau.

Rhifau cyfan ac indecsau

Rhaid i ni ymdrin â’r rhifau a’r pwerau ar wahân. Yn gyntaf, lluosa’r rhifau sydd o flaen y llythrennau â’i gilydd, yna defnyddia’r rheol ar gyfer lluosi indecsau i ymdrin â’r llythrennau a’r pwerau.

Enghraifft

2a³ × 3a⁴

2 × 3 = 6

a³ × a⁴ = a⁷

Felly, 2a³ × 3a⁴ = 6a⁷