�鶹Լ��

�Ѳ���’r tabl yn dangos y prif adeileddau ac organau cysylltiedig y llwybr ymborth (neu’r coludd) dynol, a’u swyddogaethau.

Mae bwyd yn cael ei dorri’n ddarnau mân yn y geg trwy ei gnoi. Dyma enghraifft o dreuliad mecanyddol. �Ѳ���’r dannedd yn torri a malu’r bwyd, ac mae’r darnau’n cymysgu â phoer i wneud pêl o fwyd, sef bolws. Mae hwn yna’n cael ei lyncu a’i gludo i lawr yr oesoffagws drwy gyfrwng peristalsis.

Peristalsis

Mae bwyd yn cael ei symud trwy’r system dreulio gan broses o’r enw peristalsis. �Ѳ���’r cyhyrau yn yr oesoffagws yn cyfangu uwchben y bolws i wthio bwyd i lawr yr oesoffagws.

�Ѳ���’r cyhyrau’n gweithio gyda’i gilydd i gynhyrchu cyfangiadau sy’n debyg i donnau. Maen nhw’n gwneud symudiadau sy’n gwasgu a gwthio’r bolws drwy’r coludd.

Yn y stumog

�Ѳ���’r stumog yn cynhyrchu asid hydroclorig. Mae’n lladd llawer o ficro-organebau niweidiol sy’n gallu cael eu hamlyncu gyda’r bwyd. �Ѳ���’r ensymau yn y stumog ar eu gorau dan amodau asidig gyda pH isel. Mae treuliad protin yn dechrau yma.

Bustl

Ar ôl bod yn y stumog, mae’r bwyd yn teithio i’r coluddyn bach. �Ѳ���’r ensymau yn y coluddyn bach ar eu gorau dan amodau ����������ï������� – ond mae’r bwyd yn asidig ar ôl bod yn y stumog. Mae bustl yn sylwedd sy’n cael ei gynhyrchu gan yr afu/iau ac yn cael ei storio yng nghoden y bustl. Mae’n mynd i lawr dwythell y bustl i’r coluddyn bach.

Mae bustl yn cael ei drosglwyddo i mewn i’r coluddyn bach lle ������‵� gwneud dau beth:

• ������‵� niwtraleiddio yr asid – ac yn darparu’r amodau alcalinaidd priodol ar gyfer y coluddyn bach
• ������‵� emwlsio braster – troi defnynnau braster mawr yn llawer o ddefnynnau llai, gan ddarparu arwynebedd arwyneb mwy i’r ensymau lipas weithio arno

Amsugniad

Amsugniad yw symudiad moleciwlau bwyd wedi’u treulio drwy fur y coludd i mewn i’r gwaed.

Y coluddyn bach yw’r rhan lle mae bwyd wedi’i dreulio’n cael ei amsugno. Mae gan y coluddyn bach arwynebedd arwyneb mewnol mawr er mwyn i amsugniad ddigwydd yn gyflym ac yn effeithlon. �Ѳ���’r arwynebedd arwyneb hwn yn fawr oherwydd presenoldeb llawer o ymestyniadau bach tebyg i fysedd o’r enw filysau.

�Ѳ���’r cyflenwad gwaed da o gwmpas y filysau yn symud maetholion wedi’u hamsugno oddi yno’n gyflym, sy’n cynnal graddiant crynodiad serth fel bod mwy o faetholion wedi’u treulio yn gallu tryledu o’r coluddyn bach i mewn i’r gwaed.

Carthiad

Erbyn pen pellaf y coluddyn bach, mae’r defnydd sydd ar ôl yn y coludd yn cynnwys:

• ��ŵ��
• bacteria (byw a marw)
• celloedd o leinin y coludd
• sylweddau anhydraul, ee cellwlos o gellfuriau planhigion

�Ѳ���’r coluddyn mawr yn amsugno’r rhan fwyaf o’r ��ŵ�� sydd ar ôl. Mae hyn yn gadael deunydd gwastraff lled-solid, sef yr ymgarthion. Mae carthiad yn digwydd wrth i’r ymgarthion hyn adael y corff trwy’r anws.