Â鶹ԼÅÄ

Distyllu ffracsiynol olew crai

Mae yn gymysgedd o sydd wedi ffurfio o weddillion organebau morol syml dros filiynau o flynyddoedd.

Mae distyllu ffracsiynol yn gwahanu cymysgedd yn nifer o wahanol rannau, sef ffracsiynau. Ffracsiwn o olew crai yw cymysgedd o gemegion yn yr olew crai sydd â tebyg.

Rydyn ni’n gosod colofn ffracsiynu uchel uwchben y cymysgedd, ac mae llawer o gyddwysyddion yn dod oddi arno ar wahanol uchderau. Mae’r golofn yn boeth yn y gwaelod ac yn oerach yn y top. Mae sylweddau â berwbwyntiau uchel yn yn y gwaelod, ac mae sylweddau â berwbwyntiau is yn cyddwyso ar y ffordd i’r top.

Mae'r olew crai yn cael ei mewn ffwrnais cyn mynd i’r golofn ffracsiynu, lle bydd anweddau’r olew crai yn cyddwyso ar wahanol dymereddau. Mae pob ffracsiwn yn cynnwys moleciwlau hydrocarbon â nifer tebyg o carbon ac amrediad tebyg o ferwbwyntiau (er enghraifft, mae gan y cemegion yn ffracsiwn y nwyon petroliwm i gyd ferwbwyntiau o dan 25°C).

Ffracsiynau olew

Mae’r diagram isod yn crynhoi prif ffracsiynau olew crai a sut rydyn ni’n eu defnyddio nhw, a’r tueddiadau yn eu priodweddau. Cofia, mae’r nwyon yn gadael o dop y golofn, ac mae pob ffracsiwn arall o olew crai’n cael ei echdynnu fel hylif.

Mae olew crai wedi'i wresogi'n gwahanu wrth iddo godi drwy'r golofn ac oeri o 350 °C i 25 °C. Y cynhyrchion yw bitwmen, olew tanwydd, olew iro, diesel, cerosen, nafftha, petrol, nwyon petroliwm.
Figure caption,
Y golofn ffracsiynu

Wrth i ti fynd i fyny’r golofn ffracsiynu, mae gan yr hydrocarbonau:

  • hyd cadwyn byrrach
  • berwbwyntiau is
  • llai o ludedd (maen nhw’n llifo’n rhwyddach)
  • mwy o anweddolrwydd (maen nhw'n hawdd i'w hanweddu)
  • mwy o fflamadwyedd (maen nhw’n 'n rhwyddach ac yn llosgi’n lanach)
  • lliw goleuach (mae’r ffracsiwn isaf yn ddu, mae’r ffracsiynau canol yn amrywio o frown i felyn ac mae’r ffracsiwn uchaf yn ddi-liw)

Tanwyddau ffosil eraill

Nid olew crai yw’r unig .

Mae nwy naturiol wedi’i wneud o nwy methan yn bennaf. Rydyn ni’n ei ddefnyddio mewn boeleri domestig, mewn poptai ac mewn llosgyddion Bunsen, yn ogystal ag mewn rhai gorsafoedd trydan.

Cafodd glo ei ffurfio o weddillion coedwigoedd hynafol. Gallwn ni ei losgi mewn gorsafoedd trydan. Carbon yw glo gan fwyaf, ond mae hefyd yn gallu cynnwys cyfansoddion sylffwr, sy’n cynhyrchu sylffwr deuocsid pan gaiff y glo ei losgi. Mae’r nwy hwn yn achosi . Hefyd, gan fod pob tanwydd ffosil yn cynnwys carbon, bydd llosgi unrhyw danwydd ffosil yn cyfrannu at am ei fod yn cynhyrchu carbon deuocsid.