16/01/2004
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 237
Duration: 04:54
Litir 237: Puingeachadh
Fhuair mi leabhar inntinneach mar phr猫asant bho Bhodach na Nollaig. 鈥橲 ann air puingeachadh a tha e a-mach. Puingeachadh. 鈥橲 e sin a鈥 Gh脿idhlig air punctuation, ged a tha mi an amharas gum bi m貌ran a-muigh sin, aig a bheil Beurla, a chanas, 鈥渕mm, punctuation ... an e stoidhle ci霉il a th鈥 ann?鈥 Tha mi a鈥 fealla-dh脿. Cha bhi luchd-leughaidh Litir do Luchd-ionnsachaidh mar sin co-dhi霉!
鈥橲 e 霉ghdar an leabhair Lynne Truss, agus 鈥檚 e an t-ainm a th鈥 air 鈥淓ats, Shoots and Leaves: The Zero Tolerance Approach to Punctuation.鈥 Tha e mu dheidhinn mar a tha droch phuingeachadh ann am Beurla a鈥 cur sgreamh air an 霉ghdar, agus mar a dh鈥檉haodas na dearbh fhaclan diofar chiall a bhith aca ma bhios puingeachadh eadar-dhealaichte air a chur an s脿s eatarra. Mar eisimpleir: A woman, without her man, is nothing; agus A woman: without her, man is nothing.
Nuair a chuir mi cr矛och air an leabhar, th貌isich mi air me貌mhrachadh air suidheachadh na G脿idhlig. An gabhadh an aon se貌rsa leabhair sgr矛obhadh mun ch脿nan againne? Uill, saoilidh mi, ged a tha gu le貌r ann a bhios a鈥 d猫anamh mhearachdan le puingeachadh ann an G脿idhlig, nach biodh leabhar G脿idhlig buileach cho inntinneach, leis gu bheil e nas dorra d脿 chiall a dh猫anamh leis na h-aon fhaclan 鈥檚 a tha e ann am Beurla.
鈥橲 e as coireach ri sin gum bi dreach fhaclan, gu h-脿raidh ainmearan agus buadhairean, ag atharrachadh ann an G脿idhlig, a-r猫ir na tha iad a鈥 d猫anamh anns an t-seantans. Mar eisimpleir, ma chanas tu Thilg iad an nathair fada, tha sin eadar-dhealaichte bho Thilg iad an nathair fhada. 鈥橲 e an s猫imheachadh de fada a tha ag innse dhuinn d猫 as ciall dha. Agus tha iad le ch猫ile eadar-dhealaichte bho Thilg iad an athair fada!
Agus seo: Cha robh an sgian air a鈥 bh貌rd m貌r. 鈥橲 i an sgian a bha m貌r. Ach nan canamaid, Cha robh an sgian air a鈥 bh貌rd mh貌r, bhiodh fios agaibh gur e am b貌rd a bha m貌r.
Ach tha puingeachadh cudthromach. 脠istibh ri seo. Tha luchd-dhrugaichean air b貌rd an t-soithich. Nise, le t脿than, no hyphen, eadar luchd is dhrugaichean, tha sin a鈥 ciallachadh gu bheil buidheann de dhaoine air b貌rd a tha a鈥 ceannach is a鈥 reic dhrugaichean. As aonais an t脿thain, chan eil agaibh air b貌rd ach na drugaichean fh猫in.
Tha str脿can cudthromach. Bidh fios agaibh gu bheil d矛ofar m貌r ann eadar bas is b脿s, agus eadar cloimh (no cloimh) agus cl貌imh. Agus d猫 thachras ma chanas mi: tha Iain is Eairdsidh sna h-oghaichean, ach ma chuireas mi asgair ron 鈥渟鈥 agus be脿rn 脿s a d猫idh? Bidh an neach-leughaidh a鈥 smaoineachadh gu bheil rudeigin a dh矛th. Tha Iain is Eairdsidh 鈥檚 na h-oghaichean ... d猫? D猫 tha iad a鈥 d猫anamh?
Agus tha litreachadh ceart cudthromach. Tha mi a鈥 dol a ruith an t-sabhail. D猫? Am bi sabhal a鈥 gluasad? Ciamar a bhios mi ga ruith? No an robh mi a鈥 ciallachadh, 鈥淭ha mi a鈥 dol a Ruigh an t-Sabhail鈥 鈥 鈥淚 am going to Rhintoul鈥?
Bha an duine s貌laimte ann an Lunnainn. A bheil sin a鈥 ciallachadh gun do thachair e gu robh an duine a bha seo, a bha an-c貌mhnaidh s貌laimte, ann an Lunnainn, no gu robh an duine d矛reach s貌laimte aig an 脿m sin air sg脿ths 鈥檚 gu robh e anns a鈥 bhaile mh貌r? Chan eil puingeachadh a n矛 sin soilleir dhuinn, tha eagal orm.
Agus, uaireannan bidh thu a鈥 smaoineachadh gu bheil fios agad d猫 tha rud a鈥 ciallachadh nuair a thig teagamh nad inntinn.鈥橲 e sin an duine a bhreab mi an l脿 eile. C貌 bhreab c貌? Bidh mi air ais an ath-sheachdain.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.