08/06/2001
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 101
Duration: 04:55
Litir 101: Sr貌n
Bidh luchd-ionnsachaidh na G脿idhlig uaireannan a鈥 cur ceist orm mu dheidhinn litreachadh a鈥 ch脿nain. 鈥橲 e cuspair m貌r a th鈥 ann agus, gu dearbh, chan eil e as aonais connspaid! Tha cuimhne agam gun do dh鈥檉haighnich t猫 dhiom turas ciamar a litreachainn a鈥 Gh脿idhlig airson nose. 鈥淪-r-貌-n,鈥 fhreagair mi.
鈥淪eadh,鈥 thuirt i, 鈥渁gus ciamar a tha thu ga r脿dh?鈥
鈥淪tr貌n,鈥 fhreagair mi.
Choimhead i orm gu geur. 鈥淐huir thu 鈥榯鈥 ann a sin nach eil anns an fhacal ann,鈥 thuirt i. Thuirt thu 鈥榮tr貌n鈥 ach tha am facal air a litreachadh 鈥榮r貌n鈥.鈥
Agus bidh fios agaibh d猫 an ath cheist a bh鈥 aice: 鈥淐arson?鈥!
鈥淪maoinich air a h-uile duine as aithne dhut aig a bheil G脿idhlig,鈥 thuirt mo bhana-charaid (agus bu ch貌ir dhomh r脿dh gu robh seo o chionn beagan bhliadhnaichean) 鈥渁gus innis dhomh ciamar a chanadh iadsan am facal sin.鈥 B鈥 fheudar dhomh aideachadh nach b鈥 urrainn dhomh smaoineachadh air duine nach canadh 鈥渟tr貌n鈥.
鈥淯ill,鈥 thuirt i, 鈥渃arson fon ghr猫in a tha am facal air a litreachadh as aonais 鈥榯鈥? Carson nach eil e air a litreachadh 鈥榮-T-r-貌-n鈥?鈥
Tha fhios gu bheil luchd-ionnsachaidh tric a鈥 cur ceistean mar sin air fileantaich agus, gu h-脿raidh nuair a tha iad 脿s ceann a tuath na Gaidhealtachd, 鈥檚 d貌cha nach bi cuid de na fileantaich buileach cinnteach air an adhbhar. Feuchaidh mise ri beagan taic a thoirt dhaibh.
Tha d脿 adhbhar ann airson sr貌n a litreachadh as aonais an 鈥榯鈥. 鈥橲 e a鈥 chiad rud nach eilear ag r脿dh 鈥渟tr貌n鈥 anns a h-uile sg矛re ann an Alba. Tha 脿iteachan ann far a bheilear ag r脿dh 鈥渟r貌n鈥. Tha seo air a mh矛neachadh gu snog ann an leabhar inntinneach a chaidh fhoillseachadh an-uiridh: The Gaelic of Islay: A Comparative Study le Seumas Grannd 脿 Roinn na Ceilteis ann an Oilthigh Obair Dheathain.
Tha an t-Ollamh Grannd a鈥 sealltainn dhuinn gur e 鈥渟r貌n鈥 a chanas muinntir Ile. Is chan e Ile a-mh脿in. Thug e s霉il air Earra-Ghaidheal air fad agus 鈥檚 e 鈥渟r貌n鈥 a chanas daoine air feadh na sg矛re, ach a-mh脿in ann an tr矛 脿iteachan anns a鈥 cheann a tuath 鈥 Tiriodh, Colla agus Aird Ghobhar. Anns na tr矛 脿iteachan sin, thathar ag r脿dh 鈥渟tr貌n鈥 鈥 an aon rud ri ceann a tuath na Gaidhealtachd.
A鈥 coimhead air ais don 脿m nuair a bhathar a鈥 sgr矛obhadh G脿idhlig o shean, leithid nuair a bhathar ag eadar-theangachadh a鈥 Bh矛obaill gu G脿idhlig, bha sgoilearan 脿s Earra-Ghaidheal gu m貌r an s脿s ann. Bha a鈥 Gh脿idhlig fada na bu l脿idire ann an Earra-Ghaidheal na tha i an-diugh. Agus bha na sgoilearan cuideachd e貌lach air d貌igh-sgr矛obhaidh G脿idhlig na h-Eireann. Eadar an d脿 rud sin, bha e n脿darrach gu le貌r dhaibh, am facal sr貌n a sgr矛obhadh s-r-貌-n, ged a bhiodh muinntir a鈥 chinn a tuath ag r脿dh 鈥渟tr貌n鈥.
Ach tha adhbhar eile ann cuideachd agus tha seo gu math cudthromach. Ciamar a chanadh sibh, ann an G脿idhlig, 鈥渕y nose鈥? Seadh? 鈥淢o shr貌n鈥. Ciamar a chanadh sibh ri balach beag, 鈥渂low your nose, lad鈥? 鈥淪猫id do shr貌n, 鈥檌lle.鈥 Bidh sibh a鈥 mothachadh nach eil 鈥榯鈥 sam bith a鈥 nochdadh anns an fhacal nuair a tha e air a sh猫imheachadh, deas neo tuath. Chan d猫anadh 鈥榯鈥 feum neo ciall anns an fhacal anns an t-suidheachadh sin. Mar sin, tha e nas fhasa, airson d猫iligeadh ris a h-uile suidheachadh anns an nochd am facal, gur e 鈥榮r鈥, an 脿ite 鈥榮tr鈥, a th鈥 ann aig an toiseach.
Ach tha sin gam thoirt fh猫in gu ceist. Ciamar a chanas sibh ann an G脿idhlig, 鈥淚 am going to climb the mountain鈥? Bheir sinn s霉il air a sin an ath-sheachdain.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.