24/05/2002
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 151
Duration: 05:05
Litir 151: Alasdair MacCoinnich
Leugh mi aithris bheag an l脿 eile air a鈥 Ghaidheal chli霉iteach, Alasdair MacCoinnich. Thuirt an aithris gu robh a chuid G脿idhlig gu math feumail dha oir 鈥檚 ann tric a bhiodh e a鈥 d猫iligeadh ri Gaidheil na chuid obrach. Agus c脿ite ann an Alba a bha seo? Uill, chan ann an Alba idir a bha e, ach ann an Canada.
Agus, c貌 Alasdair MacCoinnich a tha mi a鈥 ciallachadh 鈥 oir bha barrachd na aonan dhiubh a choisinn cli霉 ann an Canada. Uill, Sir Alasdair MacCoinnich, a thogadh ann an Eilean Le貌dhais. Tuigidh sibh ann am mionaid no dh脿, carson a tha mi a鈥 cur cuideam air 鈥淪ir鈥.
鈥橲 ann le bhith a鈥 rannsachadh na d霉thcha a choisinn Alasdair a chli霉 agus, an l脿 an-diugh, ann am British Columbia agus ann an T矛rean an Iar-thuath, tha aona 脿ite deug, eadar beanntan is aibhnichean, a tha a鈥 giulan ainm. 鈥橲 i Abhainn MhicCoinnich, am Mackenzie River, a tha c貌rr is d脿 mh矛le m矛le a dh鈥檉haide, as ainmeile dhiubh sin. Ann an seachd deug, ochdad 鈥檚 a naoi (1789) chaidh e s矛os an abhainn, tro dh霉thaich fhiadhaich, gus an do r脿inig e a鈥 mhuir.
Shaoileadh tu gu robh MacCoinnich air a bhith toilichte. Ach gu m矛-fhortanach dha, bha e a鈥 coimhead airson abhainn a bheireadh don Chuan S猫imh e. Ach tha beul Abhainn MhicCoinnich gu tuath air a sin anns a鈥 Chuan Arctach, agus chuir Alasdair roimhe feuchainn a-rithist, gu deas air sin.
Bha e air na sgilean aige ionnsachadh, airson a bhith a鈥 fuireach a-muigh ann an ceann a tuath Chanada, le bhith ag obair do Chompanaidh an Iar-thuath, buidheann a bha a鈥 malairt ann an seicheannan no b猫in. Is a bharrachd air Gaidheil, bha aige ri d猫iligeadh ri feadhainn d霉thchasach, na h-Innseanaich, muinntir na Frangais, agus muinntir Arcaibh, oir bha m貌ran acasan an s脿s anns a鈥 ghn矛omhachas sin. Gun teagamh, bha MacCoinnich ioma-ch脿nanach.
Ann an seachd deug, naochad 鈥檚 a dh脿 (1792), th貌isich e a-rithist air rannsachadh na d霉thcha agus, an turas seo, r脿inig e an Cuan S猫imh gu tuath air far a bheil Vancouver an-diugh. Mar sin, b鈥 esan a鈥 chiad duine geal a chaidh eadar costa sear agus costa siar Chanada. Dh鈥檉hoillsich e leabhar mu dheidhinn ann an ochd deug 鈥檚 a h-aon (1801) agus, bliadhna as d猫idh sin, chaidh inbhe ridire a bhuileachadh air.
Fichead bliadhna as d猫idh sin, rugadh Alasdair MacCoinnich eile, ann an Siorrachd Pheairt. Cha deach ridire a dh猫anamh dheth idir, ged a chaidh a mholadh air a shon tr矛 tursan. Dhi霉lt e gach trup. Chaidh e a Chanada nuair a bha e na dhuine 貌g agus chaidh e a dh鈥檉huireach ann an Ontario, far an robh e an s脿s, mar a bha athair roimhe, ann a bhith a鈥 togail taighean. As d猫idh 霉ine, th貌isich e mar fhear-deasachaidh air p脿ipear-naidheachd Libearalach. Aig a鈥 cheann thall, chaidh e an s脿s ann am poileataics agus dh鈥櫭╥rich e gu bhith na cheannard air na Libearalaich.
Agus seo, ann an d貌igh, far an do nochd ceangal eadar e fh猫in agus Sir Alasdair MacCoinnich, a bh鈥 air a bhith marbh bliadhnaichean, oir bha an riaghaltas Can猫idianach a鈥 feuchainn ri rathad-iarainn a thogail eadar costa sear agus costa siar Chanada 鈥 proiseact m貌r dha-r矛reabh. Dh鈥櫭╥rich sgainneal timcheall a鈥 phr貌iseict agus ghabh Alasdair MacCoinnich brath air sin airson cur 脿s don riaghaltas. Bha e a-nise na Phr矛omhaire, a鈥 chiad fhear Libearalach a-riamh ann an Canada.
Ach cha b鈥 esan a鈥 chiad phr矛omhaire Can猫idianach aig an robh buinteanas don Ghaidhealtachd. Rugadh am fear a bh鈥 ann roimhe cuideachd ann an Alba is bheir sinn s霉il airsan an ath-sheachdain.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.