16/08/2002
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 163
Duration: 05:02
Litir 163: Suiteis, siĂącairean agus carbhaidhean
Tha diofar fhaclan ann am Beurla airson sweets. Confectionery, candies, sweeties… Is tha an aon rud fìor ann an Gà idhlig. Bidh cuid a’ cleachdadh facal a thà inig bhon Bheurla – suiteis. Ann an à iteachan eile, canaidh iad siùcairean. Ann an sgìre Gheà rrloch, canaidh iad carbhaidhean. Canaidh daoine – “an gabh thu carbhaidh?”
A-rithist, ’s e a th’ ann an carbhaidh facal a thà inig bhon Bheurla – bho carroway. Bhiodh sìl a’ charbhaidh mar shiùcairean do mhuinntir na sgìre o shean. Nach eil sin na chomharra air an atharrachadh mhòr a thà inig air an t-saoghal!
Tha e furasta gu leòr tuigsinn mar a thà inig am facal siùcar air sweetie, oir tha iad milis. O shean, bhiodh daoine air a’ Ghaidhealtachd uaireannan ag òrdachadh siùcairean bho na bailtean mòra aig deas. ’S e sin a rinn ministear a bha seo turas. Dh’òrdaich e siùcairean à Glaschu tro fhear de muinntir a choitheanail, aig an robh bùth bheag anns an sgìre, ach nuair a dh’fheuch am ministear na nochd ann am poca aig an doras aige, cha b’ e siùcairean a bh’ annta idir ach pìosan de dh’alum! Chan eil blas math sam bith air alum, agus cha robh am ministear toilichte.
Bha fear na bùtha air a nà rachadh agus bha e airson tiodhlac a thoirt don mhinistear. Airson comhairle, chaidh e a dh’ionnsaigh brà thair a’ mhinisteir. Nise, bhiodh am brà thair a bha seo ri à bhachd, agus thuirt e ri fear na bùtha gur e a bu chòir dha dhèanamh botal de dh’uisge-beatha a thoirt don mhinistear. ’S e uisge-beatha gun dath a bhiodh ann, stuth a chaidh a dhèanamh sa mhonadh gun fhiosta do na gèidsearan.
’S e sin a rinn fear na bùtha. Chaidh e a chèilidh air a’ mhinistear aig a’ mhansa. Ach leis gu robh e rudeigin diùid agus mì-chinnteach mu shunnd a’ mhinisteir, dh’fhà g e am botal air an stairsnich. Bha am ministear dòigheil gu leòr agus thill fear na bùtha don stairsnich airson am botal fhaighinn. Thug e a-staigh e, agus lìon e gloinne airson a’ mhinisteir.
Ge-tà , gun fhiosta dha, bha am brà thair air a bhith aig an dòras fhad ’s a bha esan a-staigh. Dh’fhalamhaich e am botal agus lìon e le sà l e. Agus nuair a chuir am ministear a’ ghloinne gu bhilean .. uill .. cha do chòrd e ris! Dh’èigh e na faclan seo, a chaidh a chuimhneachadh mar sheanfhacal – Is miosa seo nan t-alum! Is miosa seo nan t-alum. Ma dh’itheas sibh rudeigin mì-bhlasta, faodaidh sibh sin a rà dh!
’S e sin suiteis, siùcairean is carbhaidhean. Ach dè a’ Ghà idhlig a th’ air confectioner is confectionery? Uill, airson sin, feumaidh sinn smaoineachadh air a’ Ghà idhlig airson a’ bhuadhair, sweet. Tha sin stèidhichte air an fhacal airson honey. ’S dòcha gum bi fios agaibh gur e mel a th’ air honey ann an Laideann. Tha faclan Beurla mar mellifluous agus melliferous a’ tighinn bhon Laidinn.
Ann an Ros an Iar, ’s e mel a th’ air honey cuideachd ann an Gà idhlig. Canaidh daoine meileis airson sweet. Ach, anns a’ chuid mhòir dhen Ghaidhealtachd, ’s e mil a chanas daoine, agus milis. Agus tha na faclan airson confectionery is confectioner a’ tighinn às a sin – mìlseanachd airson confectionery agus mìlseanaiche airson confectioner.
An là an-diugh, ma chanas sibh gun toigh leibh mìlsean, tuigidh daoine gu bheil sibh a’ bruidhinn mu dessert no pudding, na rudan milis a ghabhas daoine mar phà irt de dhiathad. Uill, tha a h-uile cà il a tha seo gam fhà gail acrach. Tha mi a’ falbh airson pìos teòclaid fhaighinn. Mar sin leibh an-drà sta.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ghrĂ mair na seachdaine
Seanfhacal na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.