22/08/2003
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 216
Duration: 04:42
Litir 216: Loch Coir鈥 Uisg鈥
Mholainn don a h-uile duine a tha a鈥 fuireach ann an Alba, no a chuireas seachad 霉ine ann an Alba, tadhal air Loch Coir鈥 Uisg鈥 co-dhi霉 aon turas mus tig an saoghal aca gu cr矛ch. Tha e air leth br猫agha, air a chuairteachadh cha mh貌r le beanntan. Mura h-eil sibh e貌lach air, tha Loch Coir鈥 Uisg鈥 ann an ceann an deas an Eilein Sgitheanaich am measg a鈥 Chuilthinn.
Ma sheasas tu aig ceann a deas an locha, far a bheil abhainn a鈥 sruthadh as, bidh thu aig bonn Sg霉rr na Str矛, beinn chreagach a ruigeas cha mh貌r c貌ig ceud meatair a dh鈥櫭爄rde. An coimeas ris na beanntan eile a tha timcheall an locha, tha Sg霉rr na Str矛 矛osal, oir ruigidh iadsan c貌rr math is naoi ceud meatair a dh鈥櫭爄rde. Is tha i suidhichte leatha fh猫in, p矛os beag air falbh bho na beanntan eile. Tha i mar fhreiceadan aig 鈥済eata鈥 Loch Coir鈥 Uisg鈥 鈥 far am bi luchd-turais a鈥 coiseachd ann 脿 Loch Sg脿bhaig, far an toir b脿taichean 脿 Eallagholl鈥 iad.
Tha dualchas co-cheangailte ri a h-ainm. A r猫ir beul-aithris 脿 Eilean Sothaigh, an t-eilean ann an Loch Sg脿bhaig faisg air l脿imh, bha an str矛 eadar d脿 chinneadh 鈥 Clann 鈥檌c Le貌id Dh霉n Bheagain agus Clann 鈥檌c Fhionghain an t-Srath. Bha cr矛och eadar fearann an d脿 chinnidh ann an ceann a deas a鈥 Chuilthinn, ach cha robh aonta ann eatarra air d猫 d矛reach a bha a鈥 comharrachadh na cr矛che.
Bha an oighreachd aig Clann 鈥檌c Le貌id anns an iar-thuath, agus bha iadsan a鈥 cumail a-mach gu robh am fearann-san a鈥 dol cho fada deas agus cho fada sear ris a鈥 ghleann eadar Camas Fhionnairigh agus Sligeachan. Ach bha Clann 鈥檌c Fhionghain, aig an robh oighreachd anns a鈥 cheann a deas, dhen bheachd gu robh am fearann acasan a鈥 dol nas fhaide don iar 鈥 cho fada ri Allt a鈥 Chaothaich, a shruthas don mhuir ann an Loch Sg脿bhaig eadar Meall na Cuilce agus Gars-bheinn.
A r猫ir na beul-aithris 脿 Sothaigh, a nochdas anns an leabhar 鈥淭he Soay of our Forefathers鈥 le Laurance Reed, dh鈥檃ontaich na cinn-chinnidh air cr矛och 霉r 鈥 loighne a bha a鈥 ruith gu tuath air tom aig Port Sg脿ile aig ceann Loch Sg脿bhaig. Agus, gus am biodh sin air a chuimhneachadh leis an d脿 thaobh, agus leis a鈥 mh貌r-shluagh, chaidh gille 脿 Sothaigh a chuipeadh gu dona air an tom. 鈥橲 e an t-ainm a bh鈥 air a鈥 ghille Aonghas MacAonghais, no Aonghas Mac Iain 脪ig.
Bha seo tr脿th san ochdamh linn deug a r猫ir choltais agus, ann an ochd-deug, seachdad 鈥檚 a sia (1876), thug iar-bhan-ogha Aonghais fianais seachad mun ch霉is. B鈥 ise M脿iri Dh貌mhnallach agus bha i a鈥 fuireach ann an Gleann Bhreatail gu siar air a鈥 Chuiltheann. Nuair a bha i 貌g, bha i a鈥 fuireach ann an Sothaigh, chuala i an naidheachd mu dheidhinn a h-iar-sheanar, agus chaidh an t-脿ite far an deach a chuipeadh 鈥 ma tha an st貌iridh f矛or 鈥 a shealltainn dhi.
Carson, ge-t脿, nach deach Abhainn Sg脿bhaig, an abhainn a shruthas a-mach 脿 Loch Coir鈥 Uisg鈥, a thaghadh mar chr矛och? Tha e nas fhasa a鈥 chr矛och fhaicinn ma 鈥檚 e abhainn no allt a tha ga comharrachadh. Chan urrainn dhomh sin a r脿dh ach, gu practaigeach, tha e coltach gur e an abhainn dha-r矛reabh a chleachd muinntir an 脿ite mar chr矛och. Agus 鈥檚 e an abhainn a chaidh a thaghadh mar chr矛och eadar paraistean
Bhr脿cadail agus an t-Srath 鈥 no Srath MhicFhionghain mar a chanadh na daoine ris o shean.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.