26/12/2003
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 234
Duration: 04:52
Litir 234: Seanfhacal mu na na tr矛 gaothan as fhuaire
Tha mi a鈥 fuireach a-staigh an-diugh oir tha a鈥 ghaoth gu math fuar. Tha abairt ann an G脿idhlig a tha ag aithris air na tri gaothan as fhuaire a th鈥 ann. Nise, chan eil mi a鈥 ciallachadh na tr矛 脿irdean as fhuaire 脿s an tig a鈥 ghaoth, ach na tr矛 gaothan as fhuaire. Seo an seanfhacal: Gaoth ron aiteamh, gaoth tro tholl, 鈥檚 gaoth nan long a tha a鈥 dol fo she貌l 鈥 na tr矛 gaothan a b鈥 fhuaire a dh鈥檉hairich Fionn a-riamh. Seo an seanfhacal a-rithist: Gaoth ron aiteamh, gaoth tro tholl, 鈥檚 gaoth nan long a tha a鈥 dol fo she貌l 鈥 na tr矛 gaothan a b鈥 fhuaire a dh鈥檉hairich Fionn a-riamh.
Ann am meadhan na Gaidhealtachd, bhiodh na seann daoine a鈥 cumail s霉il gheur air a鈥 ghaoith aig an 脿m seo dhen bhliadhna, is gu seachd 脿raidh air an oidhche mu dheireadh dhen bhliadhna, oir ghabhadh m貌ran ionnsachadh mun aimsir a bhiodh ann sna m矛osan romhpa. Ann an Srath Sp猫 cha bhiodh iad toilichte idir nan tigeadh a鈥 bhliadhna gu cr矛ch, agus a鈥 ghaoth bhon 脿ird a tuath no bhon 脿ird an ear. Chanadh iad: Gaoth deas, teas is toradh, gaoth an iar, iasg is bainne, gaoth tuath, fuachd is gailleann, gaoth an ear, tart is crannadh.
Gaoth an ear, tart is crannadh. Chan e sin beachd muinntir taobh an iar na Gaidhealtachd, ge-t脿. 鈥橲 e na bh鈥 acasan anns an loighne mu dheireadh dhen rann: gaoth an ear, meas air crannaibh, a鈥 ciallachadh gum biodh measan a鈥 f脿s gu math air craobhan nuair a thigeadh an samhradh. Tha e furasta gu le貌r tuigsinn mar a bhiodh diofar bheachdan air a鈥 ghaoith an ear a r猫ir c脿鈥 robh daoine a鈥 fuireach. Agus bhiodh a鈥 ghaoth bhon 脿ird an ear fuar fuar ann an Srath Sp猫, agus i a鈥 sguabadh sneachd thar mullaichean a鈥 Mhonaidh Ruaidh.
Agus 鈥檚 fhiach aithris a dh猫anamh air aon ghaoth eile ann an Srath Sp猫 鈥 t猫 ris an cainte P矛obairean Srath Eireann. Bhiodh daoine a鈥 cluinntinn na gaoithe sin a鈥 tighinn thairis air a鈥 Mhonadh Liath, 脿 Srath Eireann, agus dh猫anadh i fead anns gach be脿rn ann an dorsan is ballachan nan taighean, mar gu robh p矛obaire ri port. Goirid 脿s a d猫idh, bhiodh stoirm mh貌r ann.
Tha mi cinnteach gun cuala sibh mun d貌igh sa bhios na S矛nich, am measg dhaoine eile, a鈥 cleachdadh bheathaichean airson ro-aithris a dh猫anamh air an t-s矛de. Uill, bha ar sinnsearan ag obair air an aon d貌igh. Mar eisimpleir, chanadh iad: tha an seillean fo dh矛on, thig gailleann is sian 鈥 a鈥 ciallachadh, nuair nach rachadh an seillean fada bho dhachaigh, gu robh droch th矛de a鈥 tighinn. Tha an seillean fo dh矛on, thig gailleann is sian.
Agus chanadh iad: tha an cat san luath, thig frasan fuar. Bhiodh an cat an 矛re mhath anns an teine no co-dhi霉 air a鈥 chagailt, agus bhiodh fios agad gu robh droch sh矛de air an rathad. Tha an cat san luath, thig frasan fuar.
F脿gaidh mi sibh le aithris air beathach nach eil uabhasach pailt an l脿 an-diugh 鈥 an deala. B鈥 脿bhaist do dhaoine a bhith a鈥 cumail t猫 ann am botal aig an taigh. Nan robh an deala aig bonn a鈥 bhotail, gun a bhith a鈥 gluasad, chanadh na daoine gu robh deagh aimsir gu bhith ann. Nan robh i a鈥 gluasad gu m貌r, bhiodh gaoth a鈥 tighinn. Agus nan robh i a鈥 stad aig ceann shuas a鈥 bhotail, bha sin a鈥 ciallachadh gu robh uisge no sneachd gu bhith ann. Chanainn an-diugh gum biodh i aig ceann shuas a鈥 bhotail oir cha chreid mi gu bheil an sneachd fad 脿s.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ghr脿mair na seachdaine
Seanfhacal na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.