06/02/2004
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 250
Duration: 04:51
Litir 240: Deuchainnean Oilthigh
Ann am meadhan an naoidheamh linn deug, bha aig a h-uile proifeasair oilthigh ann an Alba ri dearbhadh gu robh e na Phr貌stanach. Gu dearbh, bha earrann ann an Cunnradh an Aonaidh (eadar Alba is Sasainn) a dh鈥檌arr air a h-uile proifeasair cumail ris an doigh-adhraidh a bh鈥 aig Eaglais na h-Alba. Agus, a bharrachd air sin, b鈥 fheudar dha gabhail gu poblach ri Aidmheil Westminster. 鈥橲 e 鈥淒euchainnean Oilthigh鈥 a chainte ris na gnothaichean seo.
Bha am fear mu dheireadh dhiubh sin na dhuilgheadas do dh鈥橧ain Sti霉bhart Blackie. Nuair a fhuair e cuireadh a bhith na phroifeasair ann an Obar Dheathain ann an ochd ceud deug, trithead 鈥檚 a naoi (1839), chuir e ainm ris an Aidmheil mu choinneimh buill Cl猫ir Obair Dheathain na h-Eaglaise. Ach an uair sin, dh鈥檌arr e orra cothrom a thoirt dha rudeigin a mh矛neachadh dhaibh.
Thuirt e riutha gu robh e na charaid don Eaglais, agus gur e an n貌s adhraidh aca an se貌rs鈥 a b鈥 fhe脿rr leis. Ach thuirt e cuideachd nach robh e fiosrachail gu le貌r mu dhiadhachd airson aontachadh ris an Aidmheil gu l猫ir. Agus dh鈥檌arr e air a鈥 Chl猫ir cur air cl脿r na coinneimh gun do chuir e ainm-sgr矛obhte ris d矛reach mar phroifeasair agus nach do rinn e sin ann an seagh pr矛obhaideach.
Bha cuid de na buill m矛-thoilichte agus dhi霉lt iad gabhail ri mh矛neachadh. Mar sin, chuir Blackie a bheachdan gu p脿ipear-naidheachd, agus cha b鈥 fhada gus an robh fios aig a鈥 mh貌r-shluagh gu d猫 bh鈥 air tachairt. Tuigidh sibh gun do chuir sin an clamhan am measg nan cearc.
Dh鈥檌arr a鈥 Chl猫ir air Blackie coinneachadh riutha a-rithist, agus an teisteanas a thug iad dha, agus a leig leis a bhith na phroifeasair, a thoirt air ais. Thug iad an teisteanas dha mus do mh矛nich e a bheachd air Aidmheil Westminster. Bha cuid dhen bheachd gu robh e se貌lta ann a bhith a鈥 faighinn an teisteanais gun a bhith ag r脿dh guth ro l脿imh mu na teagamhan aige.
Chaidh Blackie a Dh霉n Eideann far an d鈥 fhuair e comhairle bho charaidean a bha nan luchd-lagha. Chomhairlich iad dha gun an teisteanas a thoirt air ais agus gun a bhith a鈥 nochdadh aig coinneamh na Cl猫ir. An 脿ite sin, sgr矛obh e litir gu Modar脿tor na Cl猫ir, a鈥 m矛neachadh na c霉ise dha. Rinn Blackie sgaradh eadar proifeasairean Diadhachd agus proifeasairean chuspairean eile, agus bha e airson 鈥檚 nach biodh aig a leithid-san ri gabhail ri Aidmheil Westminster.
Chaidh a鈥 ch霉is air ais 鈥檚 air adhart eadar luchd-lagha, luchd-sti霉iridh an oilthigh, agus Cl猫ir na h-Eaglaise, agus chaidh d脿 bhliadhna seachad mus d鈥 fhuair Blackie cead a chathair a ghabhail. Chuir e seachad an 霉ine sin ann an D霉n Eideann, a鈥 sgr矛obhadh airson irisean, is a鈥 leughadh is a鈥 rannsachadh litreachas Greugach is Gearmailteach. Thill e don oilthigh ann an Obar Dheathain as t-fhoghar ochd ceud deug, ceathrad 鈥檚 a h-aon (1841).
Tha fo-sgr矛obhadh inntinneach ann don ghnothach. Am measg buill Cl猫ir Obair Dheathain, bha feadhainn a bhiodh a鈥 f脿gail Eaglais na h-Alba anns an sgaradh mh貌r a bha gu bhith ann d矛reach d脿 bhliadhna as d猫idh do dh鈥橧ain Blackie t貌iseachadh na dhreuchd 鈥 sgaradh ris an can m貌ran 鈥淏riseadh na h-Eaglaise鈥. 脌s d猫idh a鈥 bhrisidh, bha na Deuchainnean Oilthigh air an cleachdadh airson muinntir na h-Eaglaise Saoire a chumail a-mach 脿 cathraichean oilthigh. Bha 霉praid ann mu dheidhinn, agus fhuaradh cuidhteas na Deuchainnean deich bliadhna 脿s d猫idh an sgaraidh.
鈥橲 e annas eachdraidh a th鈥 ann gu robh an gnothach a th貌isich Iain Blackie air a thoirt gu buil leis an fheadhainn a bh鈥 air a bhith gu dubh na aghaidh d矛reach dusan bliadhna roimhe.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.