07/07/2006
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 366
Duration: 05:18
Litir 366: Siorram Achd na h-Aimhreit, agus Sabaid Mh貌r Inbhir 脵ige
Nuair a leugh an Siorram Achd na h-Aimhreit, agus Sabaid Mh貌r Inbhir 脵ige a鈥 dol air sr脿idean a鈥 bhaile air an t-seachdamh latha fichead dhen L霉nastal ochd ceud deug, caogad 鈥檚 a naoi (1859), dh鈥檉halbh a鈥 chuid a bu mhotha dhen fheadhainn a bha an s脿s anns an 霉praid. Ach th脿inig buidheann dhiubh c貌mhla a-rithist faisg air l脿imh. Bha seo aig naoi uairean feasgair, mu dh脿 uair a th矛de 脿s d猫idh don 霉praid t貌iseachadh.
鈥橲 e G脿idheil a bh鈥 anns an fheadhainn seo agus bha iad airson briseadh a-steach do st猫isean nam poileas airson na companaich aca, a bh鈥 ann an gr猫im, a leigeil a-mach. Ach bha na poilis a鈥 feitheamh riutha. Bha batail ann airson deich mionaidean, ach chaidh na h-iasgairean G脿idhealach iomain air ais. Sgaoil iad an uair sin. Uile-gu-l猫ir, aig deireadh na h-oidhche, bha sianar air a bhith an gr猫im nam poileas. Chaidh aon duine a leigeil ma sgaoil air an oidhche sin, agus bha tri霉ir eile gu bhith a鈥 faighinn an saorsa an l脿rna-mh脿ireach.
Ach cha b鈥 e sin e a thaobh aimhreit. Bha c貌mhlain de ghillean 脿 Inbhir 脵ige a鈥 coiseachd nan sr脿idean, a鈥 coimhead airson G脿idheil air an toireadh iad ionnsaigh. Bha iad ag aithneachadh nan G脿idheal bhon cuid bhonaidean. Bha m貌ran de na G脿idheil a鈥 loidseadh ann am Pulteneytown, gu deas air Abhainn 脵ige. Ach gu fortanach, fhuair feadhainn aca taic bho na daoine aig an robh iad a鈥 loidseadh 鈥 airson faighinn air ais gu s脿bhailte.
Bhiodh a鈥 ch霉irt na suidhe mar bu trice aig naoi uairean sa mhadainn air Diluain. Th貌isich feadhainn air tighinn cruinn anns na sr脿idean taobh a-muigh taigh na c霉irte cho tr脿th ri seachd uairean. Cha deach taigh na c霉irte fhosgladh agus aig deich uairean bha an sluagh a鈥 f脿s m矛-fhoighidneach. Bha slatan fiodha aig cuid aca. Th貌isich feadhainn, a bh鈥 air a bhith a鈥 sabaid le ch猫ile oidhche Shathairne, air maoidheadh air a ch猫ile a-rithist. Bha mu cheithir m矛le duine ann. Bhruidhinn oifigearan is ministearan riutha ach cha do rinn e diofar. Chaidh an dithis phr矛osanach 鈥 Raibeart D貌mhnallach agus fear eile 鈥 a leigeil ma sgaoil air urras, ach cha do sh脿saich sin an sluagh.
Bha d脿 rud ann a cheannsaich a鈥 mh矛-rian air an latha sin. Anns a鈥 chiad dol a-mach bha caiptean a鈥 Phrincess Royal 鈥 soitheach d矛on-iasgaich an riaghaltais 鈥 an l脿thair. 鈥橲 ann 脿 Le貌dhas a bha e agus bha m貌ran de na bha an l脿thair e貌lach air. Bha fichead dhen chriutha aige ann cuideachd airson taic a thoirt do na poilis. Agus, a bharrachd air sin, th脿inig buidheann de shaighdearan don bhaile air eacarsaich.
Sgaoil an sluagh ach cha deach na h-iasgairean gu muir. Thug tr矛 fichead constabal s貌nraichte am b貌idean, eagal 鈥檚 gum biodh aimhreit a bharrachd ann. Chuir an Siorram fios do na h-霉ghdarrasan ann an D霉n 脠ideann. Chaidh gl猫 bheag de bh脿taichean gu muir Dim脿irt no Diciadain agus cha robh muinntir a鈥 bhaile air an socair, ged nach robh sabaid a bharrachd ann air na l脿ithean sin. Dh鈥檉halbh cuid de na h-iasgairean G脿idhealach dhachaigh Diardaoin. Bha uiread de mh矛-thoileachas ann agus cha robh iad ag iarraidh a bhith ann tuilleadh.
Ach gu m矛-fhortanach cha robh Sabaid Mh貌r Inbhir 脵ige seachad. Disathairne, nochd feachdan cogaidh air b貌rd nan long 鈥 am Prince Consort agus an Jackal. Leis gu robh saighdearan gu le貌r aige a-nise, chuir an Siorram roimhe gr猫im fhaighinn a-rithist air Raibeart D貌mhnallach a chaidh a leigeil ma sgaoil air urras c貌ig latha roimhe. Agus ch矛 sinn d猫 thachair, agus mar a th脿inig an fh貌irneart gu ceann, anns an ath Litir.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Gn脿ths-cainnt na Litreach
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.