07/09/2007
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 427
Duration: 05:01
Litir 427: Duanaire na Sracaire
Ann an Litir d脿 cheud, seasgad 鈥檚 a h-aon (261), thug mi an seanfhacal dhuibh 鈥淚s math an c貌caire an t-acras鈥. Ma tha an t-acras ort, bidh blas math air biadh sam bith, cha mh貌r.
Co-dhi霉, bha mi a鈥 leughadh leabhar f矛or mhath an latha eile. 鈥橲 e leabhar a mholainn do dhuine sam bith aig a bheil 霉idh ann an dualchas nan G脿idheal. 鈥橲 e an t-ainm a th鈥 air Duanaire na Sracaire agus 鈥檚 e cruinneachadh de sheann bh脿rdachd Gh脿idhlig a th鈥 ann 鈥 b脿rdachd a tha a鈥 buntainn ris a鈥 mh矛le bliadhna suas gu sia ceud deug (1600). Chaidh a dheasachadh le Wilson MacLe貌id agus Meg Bateman, agus chaidh fhoillseachadh le Birlinn.
Am measg nan d脿n anns an leabhar tha fear air a bheil 鈥橲 Maith an C貌caire an t-Ocras. Chaidh a sgr矛obhadh anns a鈥 ch貌igeamh linn deug. An-diugh sgr矛obhamaid 鈥橲 Math an C貌caire an t-Acras. Nise 鈥檚 e a鈥 cheist a th鈥 agam 鈥 d猫 th脿inig an toiseach 鈥 an seanfhacal no an d脿n? An do st猫idhich am b脿rd d脿n air seanfhacal a bh鈥 aig na G脿idheil roimhe, no an do chruthaich e an seanfhacal le bhith a鈥 sgr矛obhadh an d脿in? 鈥橲 d貌cha gu bheil sgoilear G脿idhlig a-muigh sin 鈥 ma tha a leithid ag 猫isteachd ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 鈥 a chuireas ceart mi air a鈥 cheist sin.
Tha amharas agam gun robh an seanfhacal ann roimhe 鈥 ann an c脿nanan eile, mura robh ann an G脿idhlig. A r猫ir Alasdair MhicNeacail, a chuir an leabhar Gaelic Proverbs ri ch猫ile, canaidh na Gearmailtich Hunger is der beste Koch, canaidh na Sasannaich Hunger is the best sauce 鈥 agus tha abairtean car coltach ann an c脿nanan E貌rpach eile, G脿idhlig na h-脠ireann nam measg.
Air ais don d脿n. Thathar ag r脿dh gur e Alasdair Sti霉bhart, Iarla Mh脿rr, a rinn an d脿n 鈥 anns a鈥 bhliadhna ceithir cheud deug, trithead 鈥檚 a h-aon (1431), 脿s d猫idh Bl脿r Inbhir L貌chaidh. Bha e air an taobh a chaill sa bhatail agus bha e a鈥 teicheadh bhon bhl脿r. Seo mar a tha an d脿n a鈥 dol. Chan eil ann ach d脿 rainn:
鈥橲 math an c貌caire an t-acras,
鈥橲 mairg a n矛 tarcais air biadh,
Fuarag e貌rn鈥 脿 s脿il mo bhr貌ige
Biadh as fhe脿rr a fhuair mi riamh.
Oidhche dhomh bhith ann ad theach
Air mh貌ran b矛dh 鈥檚 air bheag eudaich;
Fhuaras s脿th m貌r de dh鈥檉he貌il air droch bhruich
O 脫 Birein sa Bhreugaich
鈥橲 d貌cha gum bu ch貌ir dhomh facal no dh脿 a mh矛neachadh. 鈥橲 e fuarag e貌rna 鈥渂arley brose鈥 鈥搈in e貌rna air a mheasgachadh le uisge fuar. 鈥橲 e teach 鈥撀爐aigh 鈥 canaidh iad sin ann an 脠irinn, agus tha e againn fhathast ann an 鈥渁-steach鈥, anns an teach. Tha eudaich a鈥 ciallachadh 鈥渁odaich鈥, agus 鈥檚 e 脫 Birein fear 脠ireannach, no fear le ainm 脠ireannach, a bha a鈥 fuireach sa Bhreugaich no sa Bhriagaich anns a鈥 Ghleann Ruaidh, faisg air Inbhir L貌chaidh.
Tha m貌ran a bharrachd agam ri innse dhut mun d脿n ach feumaidh sin feitheamh chun an ath thurais. Ach mus fhalbh mi, seo e a-rithist:
鈥橲 math an c貌caire an t-acras,
鈥橲 mairg a n矛 tarcais air biadh,
Fuarag e貌rn鈥 脿 s脿il mo bhr貌ige
Biadh as fhe脿rr a fhuair mi riamh.
Oidhche dhomh bhith ann ad theach
Air mh貌ran b矛dh 鈥檚 air bheag eudaich;
Fhuaras s脿th m貌r de dh鈥檉he貌il air droch bhruich
O 脫 Birein sa Bhreugaich
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Gn脿thas-cainnt na Litreach
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.