Â鶹ԼÅÄ

Mae trigolion Llanwddyn ym Mhowys yn poeni y gallai prosiect i ailgyfeirio dŵr o Gronfa Efyrnwy i ddwy afon yn yr ardal gynyddu'r risg o lifogydd.

Cafodd argaeau eu codi ar draws afonydd Cownwy a Marchnant yn y 19eg ganrif er mwyn helpu i lenwi'r gronfa ddŵr enfawr.

Bydd y prosiect - sy'n cael ei arwain gan gwmni dŵr Hafren Dyfrdwy ac United Utilities - yn creu sianeli newydd er mwyn dargyfeirio 25% i lif y ddwy afon.

Mewn datganiad, dywedodd llefarydd ar ran United Utilities bod Cyfoeth Naturiol Cymru wedi dweud wrth y cwmni bod angen adfer y llif i'r afonydd erbyn diwedd mis Mawrth nesaf, gyda'r nod o wella potensial ecolegol afonydd Cownwy a Marchnant.

'Dim ffordd fewn nac allan'

Mae 'na obeithion y bydd y newid hefyd yn hwb i'r planhigion a'r anifeiliaid sy'n perthyn i'r ardal.

Ond mae nifer o bobl leol yn poeni - maent yn dweud bod yr afonydd eisoes yn gorlifo a hynny cyn i fwy o ddŵr gael ei ychwanegu.

Mae Bryan Ellis wedi byw wrth ochr afon Cownwy ger Llanwddyn trwy gydol ei fywyd, ac mae'n deall llif a phatrwm yr afon.

Dywedodd: "Mae'r afon yma yn codi'n gyflym iawn. Dwi wedi gweld hon yn codi tua chwe troedfedd mewn dwy awr.

"Mae allan ar y ffordd rŵan cyn i unrhyw ddŵr gael ei ychwanegu.

"Dyma'r unig ffordd sydd gen i fewn i'r fferm - os bydd yr afon yn golchi'r clawdd, fydd gen i ddim ffordd fewn nac allan.

"Peidiwch â thorri dim byd sy'n gweithio'n iawn."

Cafodd llif afon Cownwy ac afon Marchnant eu dargyfeirio yn ystod yr 1810au wrth i argae fawr Llanwddyn gael ei hadeiladu.

Cafodd yr hen bentref - ei gapeli, eglwys a chartrefi - ei foddi i greu cronfa i ddal dŵr ar gyfer corfforaeth Lerpwl.

Mae'r afonydd wedi bwydo'r gronfa ddŵr fyth ers hynny, ond nawr mae'r cwmni sy'n rheoli'r gronfa - United Utilities - yn mynd i droi 25% o'r llif yn ôl i'r ddwy afon, gyda chwmni Hafren Dyfrdwy, sy'n berchen ar y sianeli dŵr, yn gwneud y gwaith.

'Cynnal asesiadau manwl'

Ychwanegodd llefarydd ar ran United Utilities bod asesiadau manwl wedi'u cynnal, sy'n dangos mai ychydig iawn o effaith fydd y prosiect yn ei gael ar lefelau dŵr ar adegau o lif uchel.

Ond dyw'r cynghorydd lleol, Bryn Davies, ddim yn cytuno a dywedodd mai'r tro cyntaf i bobl leol glywed am y prosiect oedd pan gyrhaeddodd y contractwyr i ddechrau ar y gwaith.

Dywedodd wrth Â鶹ԼÅÄ Cymru: "Doedd trigolion yr ardal ddim yn gwybod dim am y peth nes iddyn nhw weld offer a plant yn cael eu symud at yr argaeau bach ym mis Medi i ymyl tai Abertridwr ar gyrion pentre' Llanwddyn.

"Mae dŵr yn llifo i'w gerddi eisoes a fel dwi'n deall does gan y cwmni ddim hawl i droi'r dŵr eto nes eu bod yn cael caniatâd Cyngor Sir Powys."

Bydd cyfle i bobl leol drafod y mater mewn cyfarfod yng Nghanolfan Gymunedol Llanwddyn rhwng 16:00 a 19:00 ar 18 Tachwedd.