08/12/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 75
Duration: 05:08
Litir do Luchd-ionnsachaidh 75
D猫 a鈥 Gh脿idhlig a th鈥 agaibh airson 鈥渓unch鈥? Ceist dhoirbh, nach e? Chan eil aon fhacal ann a chleachdas a h-uile duine. Chithear tric am facal 鈥渓貌n鈥, gu h-脿raidh aig co-labhairtean G脿idhlig. 鈥橲 e f矛or sheann fhacal G脿idhlig a th鈥 ann agus, ann am faclair Dwelly, mar eisimpleir, thathar ag innse dhuinn gur e sin a bh鈥 aig na Gaidheil o shean airson a鈥 bh矛dh a dh鈥檌theadh iad d矛reach aon trup sa latha. Agus seallaibh air na faclan bracaist, d矛nnear is suipear. Th脿inig iad uile bhon Bheurla air sg脿th 鈥檚 nach robh a leithid aig na Gaidheil o shean ann.
Ach 鈥檚 e an duilgheadas a th鈥 ann le l貌n, gu bheil e cuideachd a鈥 ciallachadh biadh anns an fharsaingeachd agus, mar a chanar ann am Beurla, diet. Ma chluinneas sibh l貌n, chan urrainn dhuibh a bhith cinnteach gu bheil e a鈥 ciallachadh biadh rudeigin aotrom timcheall meadhan latha mar a bhios lunch a鈥 ciallachadh, mar is trice.
Mura h-e rud uabhasach sean a th鈥 anns an d矛nnear air a鈥 Ghaidhealtachd, tha an lunch fada nas 貌ige. Nuair a th脿inig dinner a-steach don Gh脿idhlig mar d矛nnear bha e a鈥 ciallachadh, mar bu trice, a鈥 bh矛dh a ghabhadh daoine timcheall meadhan latha. B鈥 e sin 脿m dinnearach neo tr脿th d矛nnearach. Agus 鈥檚 e sin, gu dearbh, a tha e a鈥 ciallachadh fhathast do mh貌ran de sheann daoine air a鈥 Ghaidhealtachd. Canaidh iad teatha ris a鈥 bhiadh a ghabhas iad mu ch貌ig uairean feasgar.
Ach tha an saoghal air atharrachadh. An latha an-diugh, tha a鈥 chuid mh貌r a鈥 gabhail biadh m貌r feasgar, as d猫idh dhaibh tighinn dhachaigh airson na h-oidhche. Nach e sin an d矛nnear? Ann am meadhan an latha, chan eil iad a鈥 gabhail ach ceapaire neo rola neo rudeigin aotrom. An lunch.
Bha an gnothach seo a鈥 cuairteachadh nam cheann nuair a fhuair mi lorg air leabhran beag o chionn ghoirid anns an taigh agam, leabhran a bh鈥 aig m鈥 athair airson 霉ine mh貌ir, agus nach fhaca mi airson bliadhnaichean. Eistibh ris an tiotal agus tuigidh sibh nach deach fhoillseachadh an-d猫: The Tourist鈥檚 Handbook of Gaelic and English Phrases: with pronunciation. Nuair a chaidh a sgr矛obhadh, bha m貌ran air a鈥 Ghaidhealtachd aig nach robh Beurla choilionta. Uill, tha m貌ran an-diugh, gu m矛-fhortanach, aig nach eil G脿idhlig choilionta.
Chaidh an iris agam fh矛n a chur an cl貌 ann an naoi ceud deug, is naoi ar fhichead (1929), ach tha mi a鈥 smaoineachadh gun deach an leabhran fhoillseachadh an toiseach leth-cheud bliadhna roimhe sin, ann an ochd ceud deug, tr矛 fichead 鈥檚 a naoi-deug (1879). Tha earrann ann air a bheil 鈥淟uncheon on the Hill.鈥 Bha e air a bhith feumail do na h-uaislean airson bruidhinn ris an fheadhainn a bha gan cuideachadh nuair a bha iad a鈥 sealg anns a鈥 mhonadh.
Tha abairtean feumail ann mar 鈥渃ome hither鈥 鈥 trobhad seo 鈥 agus 鈥渨e will have a rest鈥 鈥 gabhaidh sinn anail. Ach l脿igh mo sh霉il air an abairt seo: 鈥渨e will have luncheon鈥 鈥 gabhaidh sinn ar greim-n貌in. Uill, 鈥檚 toil leam e. Tha e gu math n脿darrach, leis gum bi daoine tric a鈥 cleachdadh 鈥済reim鈥 airson biadh nach eil ro mh貌r. Canaidh sinn rudan mar 鈥渁n gabh thu greim?鈥 nuair a tha sinn a鈥 tabhann biadh do chuideigin. Agus 鈥檚 d貌cha gum bi cuimhn鈥 agaibh air an fhacal n貌in, a tha car coltach ri noon ann am Beurla. Thug sinn s霉il air ann an Litir d脿 fhichead 鈥檚 a c貌ig (45) anns a鈥 Mh脿rt.
Agus c貌 sgr矛obh an leabhran beag seo? Uill, s脿r-bhana-bh脿rd a bha uaireigin gu math ainmeil am measg nan Gaidheal 鈥 M脿iri NicEalair. Bheir sinn s霉il air a beatha an ath sheachdain.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.