21/01/2005
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 290
Duration: 05:23
Litir 290: Ag iasgach crodh
Is iomadh rud iongantach a chunnacas ann an uisgeachan taobh an iar na G脿idhealtachd. Bha mi a鈥 leughadh aithris an l脿 eile mun turas a bhathar ag iasgach crodh. Uill, 鈥檚 ann mar sin a chaidh aithris co-dhi霉. Bhathar ag iasgach crodh aig muir. Ghlac na h-iasgairean d脿 mhart G脿idhealach, agus iad a鈥 sn脿mh.
Thachair e faisg air Rubha Chreag Innis. Tha sin air t矛r-m貌r Earra-Gh脿idheal, deas air an 脪ban, is faisg air ceann a tuath Eilein Di霉ra. B鈥 e am fear a rinn an aithris am b脿rd is sgr矛obhadair ainmeil, Seumas Hogg. 鈥橲 d貌cha gum bi sibh e貌lach air Hogg mar 鈥淐矛obair Eadaraig鈥, am far-ainm a bha e a鈥 cleachdadh, oir rugadh e ann an Eadaraig anns Na Cr矛ochan.
Ann an ochd ceud deug is ceithir (1804), chaidh Hogg air turas air taobh an iar na G脿idhealtachd. Ann an Can脿l a鈥 Chr矛onain, fhuair e air b貌rd soitheach a bha a鈥 dol chun an Eilein Sgitheanaich. Sgr矛obh e mun turas mara aige ann an litir gu charaid, an sgr矛obhadair ainmeil, Bhaltair Scott. 鈥淢u mh矛le a-mach 脿 Rubha Chreag Innis,鈥 sgr矛obh e, 鈥渃hunnaic sinn rud 脿raidh ... rud nach fhaca mi roimhe ... b脿ta le deagh sgioba air b貌rd, ag iasgach crodh anns a鈥 chuan.鈥
鈥淪eadh, coimhead air ais air an fhacal sin a-rithist,鈥 sgr矛obh e. 鈥淐rodh a th鈥 ann. Chun an l脿 an-diugh chan urrainn dhomh a mh矛neachadh idir, no ciamar a dh鈥櫭╥rich iasgach cho luachmhor anns an 脿ite sin, ach seo mar a thachair e:鈥
Lean e air, ag innse do Bhaltair Scott mar a bha an soitheach aca a鈥 se貌ladh gu tuath. Mh矛nich e mar a bha a鈥 ghaoth a鈥 socrachadh, ach mar a bha a鈥 mhuir a鈥 sruthadh gu luath, tron chaolas eadar na h-eileanan agus t矛r-m貌r, mar abhainn. Chunnaic Hogg b脿ta-se貌laidh mu leth-mh矛le air falbh. An uair sin chunnaic e rudeigin dubh air uachdar na mara. Tro phrosbaig, bha e furasta gu le貌r fhaicinn d猫 bh鈥 ann 鈥 mart dubh G脿idhealach.
Chaidh am b脿ta eile seachad air a鈥 mhart. Leag an criutha an se貌l agus thilg iad r貌pan timcheall air a鈥 bheathach. Dh鈥檉heuch na se貌ladairean ri a shlaodadh air b貌rd. 鈥淐ha deach aca air sin a dh猫anamh, ge-t脿,鈥 sgr矛obh am b脿rd, 鈥渙ir bha e a鈥 plubadaich mar mhuc-mhara, agus bha e coltach gu robh am b脿ta a鈥 dol a chur car.鈥 Leis a sin, cheangail na fir am mart gu deireadh a鈥 bh脿ta.
鈥淎n uair sin,鈥 lean Hogg, 鈥渁gus fuaim na G脿idhlig anns a鈥 bh脿ta a鈥 lughdachadh, nochd mart donn 脿s na tonnan mu cheathrad slat bhuainn. Bha e air f脿s gu math fann, bha e a鈥 sn脿mh air a chliathaich agus bha e a鈥 s猫ideadh analach mar ph猫ileag.鈥
Bha am mart seo a鈥 dol leis an t-sruth a dh鈥檌onnsaigh a鈥 bh脿ta eile. 鈥淐han urrainn dhomh innse dhut,鈥 sgr矛obh Hogg, 鈥渁n othail a dh鈥櫭╥rich an l霉ib na d脿rna duais a bha seo.鈥 Tharraing cuid an se貌l suas [ach] bha cuid eile airson fuireach mar a bha iad, gun a bhith de貌nach na bh鈥 aca le cinnt a chall airson cothrom a bhith aca an d脿rna mart fhaighinn. Ach chaidh aca air na dh脿 a ghlacadh, is rinn iad an uair sin air a鈥 chladach.
Cha robh fios aig Hogg air c貌 脿s a bha an crodh air tighinn. Ach saoilidh mi gu bheil e follaiseach 鈥 bhathar gan toirt gu margaidh bho eilean air choreigin. Bha an crodh a鈥 sn脿mh thar a鈥 chaolais, is chaidh an sguabadh air falbh leis an t-sruth. Is iad buachaillean, seach iasgairean, a bha gan glacadh. Sin, air neo, 鈥檚 e crodh-mara a bh鈥 annta 鈥 ach an leigeadh crodh-mara le iasgairean an glacadh?
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ch脿nain na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.