28/07/2006
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 369
Duration: 05:11
Litir 369: Bl脿r na L猫ine
An cuala sibh a-riamh mu chath air a鈥 Gh脿idhealtachd air a bheil Bl脿r na L猫ine? Nise, d猫 a鈥 Bheurla a th鈥 air sin? Field of the Shirt, nach e? Bl脿r na L猫ine. Ach mar as trice, bidh daoine ag r脿dh Field of the Shirts, agus tha iad a鈥 toirt adhbhar airson sin, mar a ch矛 sinn tro th矛de. Ach nach e Bl脿r nan L猫intean a bhiodh ann an Field of the Shirts? Co-dhi霉 tha an gr脿mar ceart no ce脿rr 鈥 agus thig mi air ais don phuing sin airson deagh adhbhar 鈥 tha mi airson innse dhuibh d猫 thug orm smaoineachadh mu Bhl脿r na L猫ine 鈥 a thachair ann an c貌ig ceud deug, ceathrad 鈥檚 a ceithir (1544).
Bha mi ann an Uibhist a Deas o chionn ghoirid, mar a bha mi ag r脿dh anns an Litir mu dheireadh. Agus fhad 鈥檚 a bha mi ann, chaidh mi gu Taigh-tasgaidh Chill Donnain. Tha iomadach rud inntinneach ann agus tha m貌ran sgr矛obhte ann an G脿idhlig, ged a tha l脿mh-an-uachdair aig a鈥 Bheurla ann, gu m矛-fhortanach. B鈥 fhe脿rr leam gum biodh co-ionannachd eadar an d脿 ch脿nan ann an 脿ite mar sin, ach f脿gaidh mi an deasbad sin gu latha eile.
Anns an taigh-thasgaidh, tha clach shnaighte ainmeil, air a bheil Clach Chlann 鈥檌c Ailein. The Clanranald Stone ann am Beurla. Clach Chlann 鈥檌c Ailein. Snaighte air a鈥 chloich tha suaicheantais Chlann 鈥檌c Ailein. Thathar a鈥 smaoineachadh gun robh i air a snaigheadh anns an t-siathamh linn deug airson Iain Muideartach, ceann-cinnidh Chlann 鈥檌c Ailein. Thathar a鈥 smaoineachadh cuideachd gun robh i bho th霉s ann am balla ann an seipeal, no caibeal, anns an Tobha Mh貌r, p矛os beag s矛os an rathad bho Chill Donnain.
鈥橲 e 脿ite cudromach a bh鈥 anns an Tobha Mh貌r ann an eachdraidh na h-Eaglaise anns na h-eileanan. Nuair a chaochail Iain Muideartach ann an c貌ig ceud deug, seachdad 鈥檚 a ceithir (1574), bha e air a thiodhlacadh anns an Tobha Mh貌r. Agus dh鈥檉h脿g e airgead airson caibeal 霉r a thogail anns an 脿ite sin. Thathar a鈥 d猫anamh dheth gur ann an uair sin a chaidh Clach Chlann 鈥檌c Ailein a dh猫anamh.
Nuair a th貌isich an caibeal air tuiteam 脿s a ch猫ile, chaidh a鈥 chlach a thoirt a-mach 脿s a鈥 bhalla. Chaidh a cur am broinn na tobhta. Ach dh鈥檉haodadh duine sam bith a togail is a toirt air falbh. Agus 鈥檚 e sin a thachair. Ann an naoi ceud deug is naochad (1990), chaidh a鈥 chlach a ghoid. Chaidh a toirt gu ruige Lunnainn. Gu fortanach, fhuair Comunn Eachdraidh Uibhist a Deas air ais i 脿s d猫idh c貌ig bliadhna.
Ach c脿ite a bheil Bl脿r na L猫ine a鈥 tighinn a-steach don ghnothach? Uill, bha Iain Muideartach an s脿s anns a鈥 bhatail sin. Gu dearbh, bha e aig teis-meadhan a鈥 bhl脿ir. Ann an c貌ig ceud deug is ceathrad (1540) chaidh e fh猫in is an R矛gh, Seumas V, a-mach air a ch猫ile. Chaidh Iain a chur don phr矛osan. Bha e air a bhith na cheann-cinnidh airson deich bliadhna aig an 矛re sin.
Leis gu robh e sa phr矛osan, bha deasbad ann mu c貌 ghabhadh thairis ceannas a鈥 chinnidh aige. Thug na Frisealaich 鈥 Clann 鈥檌c Shimidh 鈥 taic do charaid aig Iain 鈥 Raghnall. 鈥橲 e ban-Fhrisealach a bh鈥 ann am m脿thair Raghnaill, agus chaidh Raghnall fh猫in a thogail mar dhalta aig na Frisealaich. Bha d脿 fhar-ainm aig na h-eileanaich air 鈥 Raghnall Gallta, leis gun do thogadh e ann an d霉thaich 鈥檌c Shimidh, agus Raghnall nan Cearc. Innsidh mi dhuibh mar a fhuair e an d脿rna ainm sin, agus mu Bhl脿r na L猫ine, an ath-sheachdain.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Gn脿ths-cainnt na Litreach
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.