Main content

An Litir Bheag 888

Litir Bheag na seachdain sa le Ruairidh MacIlleathain. Litir àireamh 888. This week's short letter for Gàidhlig learners.

Available now

3 minutes

Last on

Sun 22 May 2022 13:30

Clip

An Litir Bheag 888

Dh’inns mi dhuibh mu Leum MhicGriogair, MacGregor’s Leap, ann an Litir Bheag 321. Tha e air Abhainn Lìomhann, faisg air Fartairchill ann an Siorrachd Pheairt. An turas mu dheireadh a bha mi ann an Siorrachd Pheairt, chaidh mi ann. Chan eil fhios a’m dè cho fada ʼs a bhiodh an leum bho chreag gu creag. Ach, gu dearbh fhèin, cha bhithinn fhìn ga fheuchainn!

Thug e orm beachdachadh air cho tric ʼs a bhios am facal ‘leum’ a’ nochdadh air mapaichean na Gàidhealtachd. Mar eisimpleir, air cladach sear Dhiùra, tha rubha air a bheil Leum Beathaig. Ann am Beurla, ʼs e sin ‘Sophia’s Leap’. Ann an Ros an Iar, deas air Ullapul, tha Leum Ruairidh no ‘Rorie’s leap’. Tha e air abhainn faisg air eas. 

Ann am Beinn a’ Bhaoghla, deas air Baile a’ Mhanaich, tha loch ann air a bheil Loch Leum Croisdaig air na mapaichean. Chan eil an t-ainm a’ ciallachadh dad dhomh. Tha mi a’ smaoineachadh gur dòcha gu bheil e mearachdach. Air a’ chiad mhapa sia-òirlich aig an t-Suirbhidh Ã’rdanais, ʼs e Loch Leum Criosdaig a bh’ air an loch. ʼS dòcha gur e °ä°ùì´Ç²õ»å²¹¾±²µ, le ‘i’ fada a bu chòir a bhith ann. 

Seo na tha sgrìobhte ann an Leabhar nan Ainmean: ‘Meaning Christopher’s Leap Loch... applied to a small loch... to the north-west of Loch Eilean Iain. A marshy channel connects the two lochs’. Air an t-seann mhapa, ʼs e Leum Criosdaig no °ä°ùì´Ç²õ»å²¹¾±²µ a tha air an amar eadar an dà loch.

Ann an Gleann Peathain ann an Loch Abar, tha Lochan Leum an t-Sagairt. ʼS dòcha gu bheil an t-ainm a’ dol air ais don linn nuair a bha an Creideamh Caitligeach ann an cunnart, agus na sagartan ag obair ann an dìomhaireachd.

Uaireannan, ʼs e ainmhidh, seach duine a tha air ainmeachadh anns an ainm-àite. Anns a’ Chòigich, tuath air Ullapul, tha Leum an Fhèidh ‘the leap of the deer’. Tha e ri taobh na mara. Ann an Ceann Tìre, tha Abhainn Leum nam Meann ‘the river of the jump of the kid goats’. Nach snog an t-ainm sin?!

The Little Letter 888

I told you about MacGregor’s Leap in Litir Bheag 321. It’s on the River Lyon, near Fortingall in Perthshire. The last time I was in Perthshire, I went there. I don’t know how far the leap would be from rock to rock. But, certainly, I wouldn’t try it myself!

It made me think about how often the word ‘leum’ appears on maps of the Highlands. For example, on the east coast of Jura, there is a point called Leum Beathaig. In English, that is ‘Sophia’s Leap’. In Wester Ross, south of Ullapool, there is Leum Ruairidh or ‘Rorie’s Leap’. It’s on a river near a waterfall.

In Benbecula, south of Balivanich, there is a loch called Loch Leum Croisdaig on the maps. The name means nothing to me. I think that it is perhaps a mistake. On the Ordnance Survey’s first six-inch map, the loch was called Loch Leum Criosdaig. Perhaps it should be °ä°ùì´Ç²õ»å²¹¾±²µ with a long ‘i’.

Here’s what is written in the Name Book: ‘Meaning Christopher’s Leap Loch ... applied to a small loch ... to the north-west of Loch Eilean Iain. A marshy channel connects the two lochs’. On the old map, the loch bears the name Leum Criosdaig or °ä°ùì´Ç²õ»å²¹¾±²µ.

In Glen Pean in Lochaber there is Lochan Leum an t-Sagairt ‘the lochan of the leap of the priest’. Perhaps the name goes back to the time when the Catholic religion was under threat, and priests working in secret.

Sometimes, it’s an animal rather than a person that is named in the place-name. In Coigach, north of Ullapool, there is Leum an Fhèidh ‘the leap of the deer’. It’s next to the sea. In Kintyre, there is Abhainn Leum nam Meann ‘the river of the jump of the kid goats’. Isn’t that a lovely name?!

Broadcast

  • Sun 22 May 2022 13:30

All the letters

Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.

Podcast: An Litir Bheag

The Little Letter for Gaelic Learners

An Litir Bheag air LearnGaelic

An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)

Podcast