Â鶹ԼÅÄ

Bha Ùisdean air comharra a chur air a’ bhonn leth-chrùin a bha an cù aige, Sandaidh, a’ giùlain ann an nèapraigear timcheall amhaich. ’S e sgrìob a bh’ ann air sròn an rìgh, agus cha robh duine ann a dh’aithnicheadh i ach Ùisdean agus fear bùth an tombaca ann an Inbhir Pheofharain. Ghoid Padaidh Cam an t-airgead bhon chù mar a bhitheadh e a h-uile Dihaoine. Cha do mhothaich e don chomharra air a’ bhonn.

            Nuair a ràinig Sandaidh a’ bhùth, chunnaic fear na bùtha nach robh an t-airgead anns an nèapraigear mar bu chòir. Bha fios aige gun robh cuideigin air a ghoid. Bha e air fhaicill airson an leth-chrùn sgrìobte fhaicinn. Chuir e an cù dhachaigh a dh’Ùisdean le tombaca agus teachdaireachd air pìos pàipeir – ‘chaidh a ghoid a-rithist’.

            Beagan làithean an dèidh sin, thàinig Padaidh Cam a-steach don bhùth. Bha e feumach air maidsichean. Chuir e leth-chrùn air a’ chunntair. Thug fear na bùtha iomlaid dha agus dh’fhalbh Padaidh.

            Thug fear na bùtha am bonn leth-chrùin chun na h-uinneig. Anns an t-solas, chunnaic e sgrìob ùr air sròn an rìgh. B’ e Padaidh am mèirleach! Ach ciamar a bha iad a’ dol a dhèiligeadh ris? Mheòraich fear na bùtha greis. An uair sin, sgrìobh e litir gu Ùisdean.

            Nuair a leugh Ùisdean an litir, rinn e gàire. Bha e a’ dol a dh’fhaighinn dìoghaltas. Nuair a thàinig Dihaoine, an àite bonn leth-chrùin, chuir Ùisdean clach bheag chruinn don nèapraigear. Bha pìos pàipeir na cois. Sgrìobhte air a’ phàipear, bha seo: ‘Gu Padaidh, am mèirleach. Ma thachras mèirle a-rithist, bidh thu a’ fulang gu mòr!’

            Dh’fhalbh Sandaidh a dh’ionnsaigh Inbhir Pheofharain. Bha Padaidh Cam a’ feitheamh ris. ‘Trobhad seo,’ thuirt e ris a’ chù, ‘tha briosgaid agam dhut.’ Chaidh Sandaidh gu Padaidh agus ghabh e a’ bhriosgaid. Ghreimich an duine air an nèapraigear agus dh’fhuasgail e e. Cha robh leth-chrùn ann, ach clach bheag chruinn, agus pìos pàipeir.

            Cha robh comas leughaidh aig Padaidh Cam. Mar sin, cha do thuig e na bha sgrìobhte air a’ phàipear. Ach thuig e gun robh clach ann an àite leth-chrùn. Bha an t-eagal air gun robh fios aig Ùisdean cò bh’ air a bhith a’ goid a chuid airgid.

            Dihaoine às dèidh sin, chuir Ùisdean an cù aige gu ruige Inbhir Pheofharain mar a b’ àbhaist. Lean e air an turas seo, a’ cumail a-mach à sealladh, ach a’ cumail sùil air le prosbaig. Bha e doirbh dha cumail suas ri Sandaidh oir bha an cù na bu luaithe na duine.

            Agus dè thachair trì mìle a-mach à Inbhir Pheofharain? Stad an cù ann am meadhan an rathaid, agus thug e sùil a dh’ionnsaigh taigh Phadaidh. Bha e a’ feitheamh ris a’ bhriosgaid aige. Ach bha Padaidh am broinn an taighe leis an doras glaiste agus na cùirtearan dùinte. Bha fios le cinnt aig Ùisdean a-nise cò a bu choireach ris a’ mhèirle. Nach robh Sandaidh ga innse?!

            Agus, airson bhliadhnaichean, bhiodh an cù a’ toirt tombaca dhachaigh a h-uile Dihaoine – Sandaidh agus an uair sin mac Shandaidh. Cha deach Padaidh faisg air na coin. Lean sin gus an do chaochail Ùisdean – aig aois ceathrad, le aillse sgamhain.

²õ²µ°ùì´Ç²ú: scratch; Inbhir Pheofharain: Dingwall; trobhad seo: come here; »å³ó’f³ó³Ü²¹²õ²µ²¹¾±±ô: untied; cruinn: round; coin: dogs; chaochail: died.

Bha Ùisdean air comharra a chur air a’ bhonn leth-chrùin: Hugh had marked the half-crown coin; a’ giùlain ann an nèapraigear timcheall amhaich: carrying in a kerchief around his neck; cha robh duine ann a dh’aithnicheadh i ach: there was nobody who would recognise it except; cha do mhothaich e don chomharra: he didn’t notice the mark; nach robh an t-airgead anns an nèapraigear mar bu chòir: that the money wasn’t in the kerchief as it should have been; gun robh cuideigin air a ghoid: that somebody had stolen it; chaidh a ghoid a-rithist: it was stolen again; b’ e Padaidh am mèirleach: Paddy was the thief; ciamar a bha iad a’ dol a dhèiligeadh ris?: how were they going to deal with him?; mheòraich X greis: X contemplated for a while; rinn e gàire: he laughed; a’ dol a dh’fhaighinn dìoghaltas: going to get revenge; ma thachras mèirle a-rithist, bidh thu a’ fulang gu mòr: if a robbery happens again, you’ll suffer big-time; ghreimich an duine air: the man took hold of; cha robh comas leughaidh aig X: X couldn’t read; cha do thuig e na bha sgrìobhte air a’ phàipear: he didn’t understand what was written on the paper; cò bh’ air a bhith a’ goid a chuid airgid: who had been stealing his money; mar a b’ àbhaist: as usual; lean e air: he followed him; a’ cumail a-mach à sealladh: keeping out of sight; a’ cumail sùil air le prosbaig: keeping an eye on him with a telescope; thug e sùil a dh’ionnsaigh: he looked towards; am broinn an taighe: inside the house; cò a bu choireach ris a’ mhèirle: who was responsible for the thieving; aig aois ceathrad, le aillse sgamhain: at the age of forty, with lung cancer.

Bha e a’ dol a dh’fhaighinn dìoghaltas: he was going to exact revenge.