Â鶹ԼÅÄ

Mae cynllun newydd i geisio cael gwared ar dlodi tanwydd erbyn 2035 wedi'i gyhoeddi gan Lywodraeth Cymru, a hynny ar ôl iddi fethu targedau blaenorol.

Mae'n cynnwys diwygio'r meini prawf ar gyfer pa gartrefi sy'n gymwys am welliannau effeithlonrwydd ynni am ddim.

Ers 2008, mae 'na le i gredu bod lefelau tlodi tanwydd yng Nghymru wedi mwy na haneru.

Ond dywedodd gweinidog yr amgylchedd Lesley Griffiths fod 155,000 o gartrefi yn dal i'w chael hi'n anodd fforddio cyflenwad ynni digonol.

Mae targedau statudol a osodwyd gan y llywodraeth i ddileu tlodi tanwydd ymhlith grwpiau bregus erbyn 2010, mewn tai cymdeithasol erbyn 2012 ac ar draws pob cartref erbyn 2018, , yn ôl adroddiad diweddar gan Swyddfa Archwilio Cymru.

Beio polisïau llymder Llywodraeth y DU, a oedd wedi "tanseilio ein hymdrechion i gyrraedd y targedau hyn", wnaeth gweinidogion Llywodraeth Cymru ar y pryd.

Wrth lansio ymgynghoriad cyhoeddus ar y cynlluniau newydd i bara tan ddiwedd y flwyddyn, dywedodd Ms Griffiths fod pandemig Covid-19 wedi golygu bod gan gartrefi pobl "fwy o rôl flaenllaw yn ein bywydau bob dydd, gan gynyddu'r ynni ry'n ni'n ei ddefnyddio".

"Disgwylir i hyn barhau, gyda'r posibilrwydd o filiau uwch wrth i ni gyrraedd yr hydref a'r gaeaf."

Mae'r cynllun newydd yn cynnwys parhau i fuddsoddi yn rhaglen Cartrefi Cynnes y llywodraeth, sy'n sicrhau gwelliannau effeithlonrwydd ynni.

Ond bydd y meini prawf ar gyfer cymorth yn cael eu diwygio er mwyn helpu pobl â chyflyrau iechyd, rhai sydd ar incwm isel a chymunedau gwledig.

Dywedodd y llywodraeth fod y rhaglen hon a'i rhagflaenydd wedi helpu i godi tua 177,000 o gartrefi yng Nghymru allan o dlodi tanwydd ers 2008.

Bydd gwasanaeth arall i ddarparu cyngor i bobl yn fwy cyffredinol ar arbed arian a lleihau'r defnydd o ynni yn cael ei sefydlu yn dilyn ymgynghoriad hefyd.

Mae'r llywodraeth yn dweud y bydd yn paratoi cynllun gwydnwch ar gyfer y gaeaf i flaenoriaethu pobl sy'n ei chael yn anodd talu cost eu hanghenion tanwydd domestig ac felly mewn perygl o fynd yn sâl neu farw o ganlyniad i fyw mewn cartref oer.

Bydd ystadegau ar ynni domestig cartrefi Cymru yn cael eu cyhoeddi'n flynyddol i helpu dangos pa gymunedau sy'n wynebu'r risg uchaf o dlodi tanwydd, ac adolygiad o berfformiad y llywodraeth tuag at nod o'i waredu'n llwyr erbyn 2035 bob dwy flynedd.

Dywedodd Ms Griffiths y byddai'r cynllun newydd yn gwneud "cyfraniad allweddol i'n hymdrechion i fynd i'r afael â thlodi o bob math", yn ogystal â helpu tuag at ddatgarboneiddio tai yng Nghymru er mwyn taclo newid hinsawdd.