Â鶹ԼÅÄ

Mae Â鶹ԼÅÄ Cymru wedi gweld adroddiad cyfrinachol a ysgrifennwyd chwe blynedd yn ôl oedd yn codi pryderon am addysg yng Nghymru.

Mae'r gwrthbleidiau yn y Cynulliad ac undebau athrawon yn anhapus bod nifer o'r materion a godwyd yn 2007 hefyd yn codi mewn adroddiad gan y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd (OECD) a gyhoeddwyd yn gynharach y mis hwn.

Dywedodd Llywodraeth Cymru eu bod yn cydnabod problemau'r blynyddoedd diwethaf, ond eu bod yn canolbwyntio ar "strategaeth gwella ysgolion i'r tymor hir".

Mae'r adroddiad o 2007, a ysgrifennwyd gan yr Athro Richard Daugherty ar gyfer y gweinidog addysg ar y pryd, Jane Davidson, yn cyfeirio at ddiffyg "set gyson o negeseuon ynghylch egwyddorion y cwricwlwm ac addysg".

Mae'r adroddiad hefyd yn son am "strategaethau sydd wedi rhedeg eu cwrs heb i'r effaith ar gyrhaeddiad myfyrwyr nac effeithlonrwydd y model gael eu gwerthuso'n llawn."

Er bod iaith nifer o'r dogfennau polisi a archwiliwyd yn "briodol o uchelgeisiol", doedd yr uchelgeisiau hynny ddim bob amser yn troi yn ganlyniadau disgwyliedig penodol.

Mae'n awgrymu mai'r hyn oedd ei angen ar y pryd oedd nifer bychan o raglenni gwaith wedi eu mynegi mewn modd y gallai athrawon, ysgolion ac awdurdodau lleol ymrwymo iddyn nhw, a gyda thargedau gwelliant clir.

Dywedodd fod cyrsiau hyfforddi athrawon "yn dal i ddilyn modelau o'r 1990au cynnar sy'n canolbwyntio ar feithrin cymhwyseddau; dydyn nhw ddim eto wedi eu hail gynllunio i gwrdd ag anghenion y system ysgolion yng Nghymru.

Mae'n argymell y dylai Llywodraeth y Cynulliad fel yr oedd hi ar y pryd wahodd yr OECD i gwblhau adolygiad o'r system addysg yng Nghymru gyda thrafodaethau ynghylch y cylch gorchwyl i adlewyrchu blaenoriaethau'r llywodraeth.

Bum mlynedd ar ôl i'r adroddiad gael ei gyflwyno i'r llywodraeth, pan oedd Leighton Andrews yn weinidog addysg, goffynnwyd i'r OECD adolygu'r system addysg.

Mae'r gwrthbleidiau yn y Cynulliad ac undebau athrawon yn bryderus fod nifer o'r materion a godwyd yn yr adroddiad yn 2007 yn dal yn bresennol yn adroddiad yr OECD yn 2014.

Dywedodd llefarydd addysg Plaid Cymru, Simon Thomas AC: "Yn gyntaf oll dwi'n meddwl bod rhai o'r argymhellion ddim yn taro deuddeg gyda beth oedd y llywodraeth yn ei deimlo ar y pryd...bod pobl yn meddwl rhywsut bod y gyfundrefn addysg yng Nghymru yn iachus iawn.

"Ni'n gwybod erbyn hyn fod rhai o'r gwendidau ni'n gweld yn amlwg nawr eisoes yn bodoli saith mlynedd yn ôl."

Ychwanegodd: "Yn ail yw bod y llywodraeth yn barod i gydio yn rhai o'r gwersi yma, achos oedden nhw'n bethau oedd yn teimlo'n gysurus iddyn nhw, neu bethau oedd yn atgyfnerthu eu teimladau fel petai, a dwi'n meddwl fod hynny yn beth peryg mewn gwleidyddiaeth."

Dywedodd llefarydd addysg y Ceidwadwyr, Angela Burns AC bod yr adroddiad yn amlygu "yr un problemau, yn pwyntio at yr un methiannau, yr un bylchau yn ein prosesau a system".

"Ac eto, dydy Llywodraeth Cymru, o fod wedi gwybod am yr holl broblemau am ryw chwe blynedd a hanner, ond nawr yn gofyn i'r OECD edrych ar y sefyllfa.

"Mae'n dweud yn glir, 'dylwn uno ein holl adrannau addysg i greu un corff dealladwy', pam nad ydyn nhw (Llywodraeth Cymru) wedi gwneud hynny?

"Dyma ddiffyg gweithredu ar ei waethaf, ac anallu, ac mae wedi gadael pawb yng Nghymru i lawr."

Yn ôl Aled Roberts, llefarydd y Democratiaid Rhyddfrydol Cymru ar addysg: ''Chwe blynedd yn ddiweddarach ac mae'r un broblem yn parhau. Mae na ddiffyg cysondeb a gweledigaeth tymor-hir yn dal yn bodoli. Mae'r newidiadau cyson mewn polisi wedi gadael ein system addysg heb unrhyw gysondeb ac mae wedi gadael cenhedlaeth o bobl ifanc i lawr.

Ychwanegodd: "Mae'n rhaid i Lywodraeth Cymru beidio â cheisio dod o hyd i nifer o atebion dros dro a chael y dewrder gwleidyddol i gymryd un cynllun cynaliadwy a'i ddilyn i'r pen.''

Yn ymateb, dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru:

"Rydyn ni'n gwybod fod problemau safonau a pherfformiad yn ein hysgolion yn y blynyddoedd diwethaf a dyna'r rheswm yr ydyn ni wedi gweithredu agenda ddiwygio fanwl.

"Yn ddiweddar, fe wnaethon ni groesawu adroddiad yr OECD gafodd ei gomisiynu gan Lywodraeth Cymru, y prif ganfyddiad oedd y dylai Cymru barhau i ganolbwyntio ar strategaeth gwella ysgolion i'r tymor hir.

"Dyna yr ydyn yn ei wneud.

"Rydyn ni'n dechrau gweld canlyniadau hynny ac yn gwneud cynnydd yn enwedig o amgylch perfformiad arholiadau. Mae hynny'n newyddion da i ddysgwyr yng Nghymru."

Mae Owen Hathaway o undeb NUT Cymru yn pryderu am y ffaith nad yw nifer o argymhellion i weld wedi eu gweithredu.

"Beth na allwn ni adael i ddigwydd yw hunanfoddhad tebyg i gafodd ei weld wedi adroddiad yr OECD yn gynharach eleni.

"Mae llawer o bryder bod beirniadaeth yr OECD ynglŷn â chynllun profion safonol; bandio ysgolion a gweithredu polisi yn mynd heb eu hystyried."

Ychwanegodd fod angen i'r argymhellion yma "gael blaenoriaeth a chael eu gweithredu mewn partneriaeth gyda'r proffesiwn" a'i fod yn gobeithio y byddai gwersi yn cael eu dysgu.