 |
|
Merch
y Titanic
Dyddiadur teimladwy merch fach a hwyliodd ar y Titanic
Mai 2003
|
Mordaith ar y Titanic. Dyddiadur Margaret Anne Brady. Addaswyd gan
Eigra Lewis Roberts. Cyfres Fy Hanes i. Gomer. Β£4.95.
Dydi Mordaith ar y Titanic ddim yn sgubo rhywun fel y gwnaeth
y ffilm diweddar na'r ffilm arall am yr un digwyddiad, A Night
to Remember.
Ond mae'n cyffwrdd wrth sΓ΄n am y drychineb mewn ffordd llawer tawelach
- ac y mae hynny yn rhan o'i hapΓͺl mewn gwirionedd.
Digon o fodd
Dyddiadur merch dair ar ddeg oed a gafodd ei gadael yn amddifad ydi'r
cynnwys gyda'r stori yn cychwyn dipyn cyn iddi gael ei phenodi yn
gydymaith i wraig ariannog gyda digon o fodd i dalu am gaban ar fordaith
gyntaf llong hynotaf y byd ar y pryd.
Yn ogystal â hanes a braw y fordaith ei hun yr ydym yn cael
hefyd olwg bersonol ar gymdeithas a ffordd o fyw ddechrau'r ganrif
gyda Margaret Anne Brady yn cael ei gadael yng nghartref St Abernathy
i ferched amddifad yn Whitechapel, Llundain.
Ei dihangfa o'r cartref fel petai yw cael ei chyflogi gan Mrs Carstairs
yn forwyn fach iddi ar y Titanic.
"Dyma'r llong deithio fwyaf ysblennydd yn y byd . . . a'r fwyaf i
gael ei hadeiladu erioed," meddai wrth edrych ymlaen at yr antur -
ac i ferch o'i chefndir hi yr oedd hi yn antur!
Wynebu'r daith
Ond pa mor enbyd bynnag y fenter mae'n barod amdani. Yn ferch sy'n
sgrifennu yn hynach na'i blynyddoedd dywed, "Ond pa beth bynnag sy'n
fy wynebu i ar y daith, fydd hynny'n ddim o'i gymharu Γ’'r dyddiau
erchyll wedi marw mam, pan oedd William (ei brawd) a minnau ar ein
pennau ein hunain," meddai gan gofio sut y cawsant aros am gyfnod
gyda theulu arall yr oedd y plant yn mynychu'r un Ysgol y Tlodion.
"Gan fod ystafelloedd bychain y McDougals yn orlawn, roedd yn rhaid
i William a minnau gysgu mewn sachau ar y llawr ar bwys y stΓ΄f goed.
Roedd bwyd yn brin . . ." meddai.
Roedd y Titanic yn fyd arall, wrth gwrs, i'r ferch fach o dlodi
Llundain ac y mae'n rhyfeddu at yr ysblander y mae'n cael ei bwrw
iddo gan gymharu'r byd o ffrogiau sidan, esgidiau sglein a danteithion
dirifedi yn ddiddorol iawn.
Rhwng dwy stol
Dydi hi ddim yn sefyllfa hawdd, "Alla i ddim peidio teimlo fel pe
bawn i wedi cael fy ngadael allan o bethau - yn rhy hen i chwarae
efo'r plant, ac yn rhy ifanc a dibrofiad i allu cymysgu efo'r rhai
hyn. Rydw i'n cael fy ystyried yn un ohonyn nhw yn fy nillad ffansi
ond, i mi, mae'r gwahaniaeth cefndir a dosbarth yn ymddangos yn rhy
fawr i allu ei oresgyn."
Yn ystod y fordaith y mae hi a stiward o'r enw Robert yn syrthio mewn
cariad ond daeth hyd yn oed hynny a mwy o dristwch i'w rhan gan y
bu'n rhaid iddo ef aros ar y llong gan achosi pangfeydd o euogrwydd
i Margaret am iddi hi gael ei harbed a'i hachub.
Telynegaidd
Mae yma gyferbyniadau celfydd - telynegaidd yn wir - yn y naratif.
"Curodd Robert ar ddrws f'ystafell yn gynnar y bore 'ma, a daeth Γ’
the, sgons, marmaled a chlwstwr bach perffaith o rawnwin i mi," meddai
mewn un cofnod.
Yn nes ymlaen ar y noson dyngedfennol , fodd bynnag,
" . . . daeth cnoc sydyn ar y drws. Robert oedd yno. Er ei fod yn
gwenu, roedd golwg daer yn ei lygaid."
Mae'r disgrifiadau o'r dianc oddi ar y Titanic i ddiogelwch cymharol
y badau er yn llai stormus a cyffrous na'r hyn a welwyd gennym ar
ffilmiau yn enghraifft o sgrifennu taer, llawn pryder ac emosiwn ac
yn ddarlun arbennig o deimladwy.
Mae'r llyfr yn cloi gydag epilog a nodiadau hanesyddol. Mae nifer
o luniau a chawn wybod hefyd be fu hynt Margaret Anne Brady wedi'r
profiad ysgytwol hwn.
Digon yw dweud yma iddi dreulio'i bywyd yn teithio'n gyson ond na
roddodd ei throed ar na llong na chwch byth wedyn!
|
|
|
Gair
am air
Siart
Cymru
Llyfrau
ar y We
NΓ΄l
i'r archif
