|  |
 |
 |
 |
|
|
|
|
 Cerddi'r Cymoedd
Colli'r cyffro
Adolygiad Gwyn Griffiths o Cerddi'r Cymoedd. Golygydd, Manon Rhys. Cyfres Cerddi Fan Hyn. Gomer. £6.95.
Y mae cymoedd y de yn fro i gynhyrfu'r gwaed.
Cymoedd fu'n Gymraeg eu hiaith, yn wyrdd a choediog.
Cymoedd a rwygwyd wedyn ac a reibiwyd gan byllau glo a gweithfeydd haearn ac a ysbeiliwyd o'u cyfoeth a'u hiaith - ond yn awr yn dechrau adfer eu hen lesni. A'r iaith.
Cymoedd ag iddynt dristwch a thrueni.
Dyma gymoedd Aberfan, Senghenydd, Cilfynydd - cymoedd trychinebau.
Buaswn yn disgwyl i Cerddi'r Cymoedd fod yn gasgliad o farddoniaeth llawn angerdd i'm hysgwyd fel y gwnaeth cyfrolau eraill yng nghyfres Cerddi Fan Hyn.
Daw hiraeth am gerddi meddwol fel ambell un a gafwyd yn Cerddi Sir (sic) ³Òâ°ù yn yr un gyfres.
Digon difflach
Eto, er bod yn y gyfrol ddiweddaraf hon gerddi gan feirdd o bwys, digon difflach ydyw ar y cyfan.
Yn rhy fynych, adwaith beirdd o bant sydd yma i rai o ddigwyddiadau mwyaf torcalonnus y cymoedd.
Cerddi digon crefftus gan feirdd dawnus ond heb ysgwyd y darllenydd.
Mae darllen y detholiad o Sŵn y Gwynt Sy'n Chwythu Kitchener Davies yn atgoffa dyn bod y darnau o'r bryddest a leolwyd yn ardal Llangeitho yn rhagori ar ei ddarlun o'r Rhondda.
Hyd yn oed gan feirdd a anwyd yn y cymoedd ni theimlaf inni gael yr angerdd y mae gennym yr hawl i'w ddisgwyl.
Y ffyrnicaf ei lach yw T. Gwynn Jones yn ei soned i Senghenydd.
Cawn dristwch hiraethus yn y detholiad o Y Llen, pryddest arloesol Dyfnallt Morgan, sy'n arbennig oherwydd iddi gael ei hysgrifennu mewn tafodiaith.
Ac os yw cerddi J. J. Williams yn sentimental mae'r dafodiaith amheuthun yn eu hachub.
Er bod yn y cymoedd feirdd a ganent yn y mesurau caeth yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg a chyn hynny ni welir llawer o'u cynnyrch yn y detholiad hwn .
Yn wir, syndod a siom gweld cynifer o wallau cynghanedd yn y canu caeth.
Y difyrraf
Y deunydd difyrraf o ddigon yw'r llu tribannau sy'n britho'r gyfrol. Cerddi ffraeth a doniol o ardal Merthyr gan awdur anhysbys a thribannau Lewis Wiliam, Yr Hoywal Newydd, i'r gamlas rhwng Merthyr a Chaerdydd.
Mae hyn yn peri imi feddwl fod ein beirdd yn parhau'n fwy cysurus yn canu am yr hen Gymru wledig Gymraeg.
Diolch, fodd bynnag, am fflach gan Aneirin Karadog i'n hatgoffa bod y fath bethau'n bod yn y cymoedd â stadau tai dienaid.
Hwyrach fy mod yn swnio'n llawdrwm ond y gwir yw fy mod, ar fy ngwaethaf, yn cymharu'r gyfrol hon â rhai o gyfrolau eraill yr un gyfres.
Gwybodaeth ar Gwales
Cysylltiadau Perthnasol
Cerddi Sir ³Òâ°ù
Rara Avis gan Manon Rhys
|
|
|  | |  | |  | |  | | |  Sôn amdanynt
Rhestr o'r holl lyfrau sydd wedi cael sylw ar Â鶹ԼÅÄ Cymru'r Byd.
|
|
|
|  | |  | | |  Gair am air:
Detholiad o ddyfyniadau - ydych chi'n gwybod pwy yw'r awdur?
|
|
|
|
|
|
Llyfrau - gwefan newydd
Teulu Lòrd Bach
Petrograd
Lôn Goed
Silff y llyfrau diweddar
Hanner Amser
Deryn Glân i Ganu 
Awduron Cymru
Roger Boore
Nadolig a Rhagfyr 2008
Dolennau defnyddiol