Mistar Smith
Doeddwn i ddim o gwmpas y bore 'ma pan gyrhaeddodd Owen Smith y Senedd am y tro cyntaf fel y Llefarydd Llafur ar Gymru. Roedd pethau eraill gen i wneud ond yn ôl pob son roedd Owen ar ben ei ddigon. Dyw hynny ddim yn syndod. Mae'n ddyn uchelgeisiol ac mae cyrraedd Cabinet yr Wrthblaid ddwy flynedd ar ôl ei ethol i Dy'r Cyffredin yn dipyn o gamp.
Rwyf am drafod yr hyn gallwn ddisgwyl gan y Llefarydd newydd ond cyn mynd ymhellach mae gen i gyfaddefiad i wneud. Fe fu Owen a minnau'n cydweithio ar 'Good Morning Wales' am rai blynyddoedd. Roeddwn i'n westai yn ei briodas ac rwy'n ei ystyried yn gyfaill. Dydw i ddim yn meddwl bod hynny'n lliwio fe marn ohono, mwy nac oedd ei gefndir Llafur yn lliwio ei newyddiaduraeth e wrth iddo frathu coesau sawl gwleidydd o'i blaid ei hun, ond gwell yw dweud.
Ta beth am hynny, clywais Owen yn disgrifio'i hun mewn cyfweliad fel 'passionate Welshman'. Rwy'n sicr bod hynny wir ond efallai bod y geiriau hynny'n golygu rhywbeth ychydig yn wahanol iddo fe nac maen nhw'n golygu i chi a fi.
Mae Owen yn fab i'r hanesydd Dai Smith. Roedd yntau, fel y diweddar Gwyn Afl Williams, yn un o'r haneswyr hynny wnaeth herio'r naratif traddodiadol o hanes y Cymry fel cenedl oedd wedi goroesi trwy'r canrifoedd gyda rhyw linyn arian yn ein cysylltu â Macsen, Arthur a Llywelyn fawr. Yn hytrach pwysleisio trychinebau a chwyldroadau'r canrifoedd wnaeth yr haneswyr hyn gan ddadlau bod y genedl heddiw yn ffrwyth y chwyldro diwydiannol a dad-ddiwydiannu'r ganrif ddiwethaf yn hytrach na'i hen hanes.
Mewn un ystyr fersiwn yr haneswyr yw hyn o fodel gwleidyddol y tri rhanbarth. Mae'r fath o Gymru oedd yn cael ei disgrifio yn seiliedig ar Gymreictod "Welsh Wales" y model hwnnw - Cymreictod nad yw'n ddibynnol nac yn llwyr ddeillio o ddiwylliant Cymraeg.
Rwy'n sicr mai cyfeirio am y math yna o Gymreictod y mae Owen wrth alw ei hun yn 'passionate Welshman', er iddo fe'i hun gael ei fagu yn Y Barri, rhan o'r Gymru Brydeinig yn y Gymru dri rhanbarth. Nid bod hynny'n golygu ei fod yn wrthwynebus i;r iaith Gymraeg dim ond mai yn y cymunedau dosbarth gwaith pennaf Saesneg eu hiaith y mae ei galon.
Mae hynny'n dod a fi at rywbeth arall dywedodd Owen yn ei gyfweliad sef bod datganoli yn rhan o DNA'r Blaid Lafur Gymreig. Ond pam felly? Os nad yw Owen yn cyfranogi i ryw fath o genedlaetholdeb rhamantaidd - pam y frwdfrydedd ynghylch y Cynulliad?
Mae'r ateb yn un digon syml, dybiwn i. I Owen, mae'r Cynulliad yw darian i'w bobol yn erbyn Llywodraeth Geidwadol yn San Steffan ac yn arf i'w codi o dlodi. Os felly, gellir disgwyl i'r Llefarydd newydd fod yn ddiamynedd iawn os ydy e'n credu bod y Llywodraeth Lafur yn y Bae yn llaesu ei dwylo neu yn llusgo'i thraed.
Roedd Carwyn yn wen i gyd wrth groesawi Owen heddiw. Tybed a fydd hynny'n wir ymhen blwyddyn?
Un peth bach arall cyn cloi. Owen yw'r Aelod Seneddol cyntaf o Gymru ers Neil Kinnock y gallaf ddychmygu yn arwain y Blaid Lafur ar lefel Brydeinig. Mae croeso i chwerthin ar ben yr honiad hwnnw - ond fe'i gwnâi'ch atgoffa o'i fodolaeth hyd syrffed os ydy Aelod Pontypridd yn cyrraedd brig ei blaid!
Golygydd Materion Cymreig y Â鶹ԼÅÄ yn blogio'n rheolaidd ar faterion gwleidyddol Cymru.
